ديابت و ضايعات نخاعی

www.isaarsci.ir

 

سئوالی که مطرح شده اين است که :

آيا ارتباطی بين ضايعات نخاعی طولانی مدت و ديابت وجود دارد؟ برخی تحقيقات اشاره بر اين موضوع دارد که بيش از 20% افراد نخاعی مبتلا به ديابت می شوند.

اما اگر شما ضايعه نخاعی داريد، در مورد ديابت چه چيزهايی بايد بدانيد؟

ديابت :

ديابت يک بيماری مزمن است که در آن بدن قادر نيست هورمون انسولين ( هورمون غده پانكراس يا لوزالمعده ) را بمقدار کافی توليد کند و يا اينکه نمی تواند به درستی از اين هورمون استفاده نمايد. در نتيجه، مقدار گلوکز يا قند خون ( به عنوان سوخت سلولهای بدن ) که در شرايط طبيعی بوسيله جريان خون به سلولهای بدن حمل می شود، در خون افزايش می يابد و حتی می تواند به درون ادرار نفوذ کند. اين گلوکز اضافی می تواند به اندامهايی از جمله قلب، چشمها، کليه، اعصاب و حتی رگهای خونی آسيب برساند.

انواع ديابت :

دو نوع اصلی ديابت عبارتند از :

نوع اول :

• در دوران کودکی يا جوانی شروع می شود.

• تنها 5% موارد ديابتی را تشکيل می دهند.

• هر روز نياز به تزريق انسولين است.

نوع دوم :

• معمولا" در بزرگسالی و در سنين بالای 40 سال به وجود می آيد.

• 95% ديابت ها را اين نوع تشکيل می دهند.

• معمولا" از طريق ترکيبی از رژيم غذايی، ورزش، مصرف داروهای خوراکی و انسولين قابل کنترل است.

آيا شما در معرض خطر هستيد؟

تخمين زده شده که در ايالات متحده 20 ميليون نفر مبتلا به ديابت هستند و 6 ميليون نفر از آنان ( تقريبا" يک سوم ) از ديابت خود بی خبرند! (اين آمار مربوط به سال 2007 است ) . تعيين علائم ديابت می تواند کمی مشکل باشد، زيرا بعضی از آنها ،با علائم برخي از بيماريها می توانند اشتباه شوند. بطوركلي علائم مهم ديابت از اين قرارند:

 دهيدراتاسيون ( dehydration ) يا کم شدن آب بدن، ادرار کردن بيش از حد طبيعی، تشنگی شديد، افزايش اشتها و تغيير وزن. بدين ترتيب در مورد افراد نخاعی، تشخيص اين علائم می تواند کمی مشکل باشد، برای اينکه ضايعه نخاعی شما می تواند علامتهای مذکور را مخفی نمايد. برای مثال، استفاده از سوند می تواند تشخيص ادرار کردن بيش از حد طبيعی را مشکل کند و بعضی از علائم ديگر می توانند يک اثر جانبی از مصرف برخی از داروها باشند.

آنچه که اهميت دارد اين است که بدانيد بعد از ضايعه نخاعی، عضلات بدن شما ممکن است سريعا" تحليل بروند در حاليکه بر عکس در بدنتان چربی جمع می شود ( مخصوصا" اگر شما فعاليت جسمی زيادی نداشته باشيد) اين موضوع می تواند باعث تغيير متابوليسم ( سوخت و ساز ) بدن شما شده و بدنتان را در شرايطی قرار می دهد که نياز باشد تا از انسولين استفاده کند. اين تغيير ايجاد شده باعث می شود که بدن شما با داشتن ضايعه نخاعی نسبت به افراد سالم در معرض خطر بيشتری جهت ابتلا به ديابت قرار گيرد. از آنجائی که تشخيص بموقع علائم ديابت خيلی مشکل است، شما بايستی با پزشکتان در مورد خطراتی که احتمالا" در معرض آنها هستيد، صحبت نمائيد.

يکی از مهمترين عوامل خطر ديابت "سن "می باشد. 2 تا 16 درصد افراد بالای 40 سال به ديابت مبتلا هستند .( آمار سال 2007) هر چه سن افزايش می يابد تغييرات بدن جهت بروز ديابت نيز بيشتر می شود. برخی از محققين و پزشکان و تعداد اندکی از بيماران - عقيده دارند که افراد نخاعی سريعتر از افراد معلول غير نخاعی پير می شوند. با اين توصيف چنانچه افراد دارای آسيب نخاعی با سرعت بيشتری پير شوند ،پس بايستی ديابت نيز در آنها زودتر بروز پيدا کند.

عوامل ديگر عبارتند از :

• سابقه خانوادگی

• داشتن اضافه وزن يا چاقی

• نداشتن فعاليت بدنی يا ورزش نکردن به اندازه کافی

• نژاد - ديابت در نژادهای آمريکايی آفريقايی، آمريکای لاتين و آمريکايی آسيايی شايعتر است.

• جنسيت - باور داشته باشيد يا نه ، ديابت در زنان شايعتر از مردان است.

• سن - چنانچه شما سن بالای 40 سال داريد، بهتر است که ازنظر ديابت تحت بررسی قرار گيريد  ،چرا که احتمال بروز ديابت با افزايش سن، بيشتر می شود.

• شرايط زمينه ساز ديابت - شرايطی وجود دارند که معمولا" ميتواند در عرض 10 سال منجر به ايجاد ديابت شوند.

وضعيت قبل از ديابت، چاقی و ديابت :

قبل از ديابت هيچ علامتی ديده نمی شود و شرايطی است که در آن ميزان گلوکز خون بالاتر از حد طبيعی است و لی آنقدر بالا نيست که منجر به ايجاد ديابت گردد. دو نوع آزمايش برای بررسی اين وضعيت انجام مي شود:

آزمايش گلوکز پلاسما در حالت ناشتا ( FPG )  و آزمايش تحمل گلوکز خوراکی ( OGTT ) .

در آزمايش FPG ، ميزان گلوکز خون بعد از 8 ساعت ناشتا بودن اندازه گيری می شود. اين آزمايش دقيقا" سوخت و ساز گلوکز رادر بدن شما نشان می دهد.

در آزمايش OGTT ، گلوکز خون شما بعد از ناشتا و همچنين پس از 2 ساعت بعد از نوشيدن محلول غليظی از قند اندازه گيری می شود.

داشتن اضافه وزن يا چاقی ارتباط مستقيمی با شرايط زمينه ساز ديابت دارند و اين موضوع برای افراد دارای آسيب نخاعی از اهميت زيادی برخوردار است.  طبق آماردانشکده بهداشت دانشگاه ميشيگان كه در سال 2007ارائه شده، حدود 60% افراد نخاعی مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند.  افراد نخاعی به ميزان کمی کالری می سوزانند و توده عضلانی خود را از دست می دهند. اين مسئله نه تنها می تواند منجر به ديابت شود بلکه ساير شرايط ثانويه از جمله کلسترول بالا ، بيماری عروق کرونری و بيماريهای قلبی عروقی را سبب می گردد.

شما چه کاری می توانيد انجام دهيد؟

افرادی که شرايط ابتلا به ديابت را دارند ،بايستی همان توصيه هايی را که به افراد ديابتی می شود، دنبال کنند.

از طريق کاهش وزن و انجام فعاليت بدنی، می توانيد ايجاد ديابت را به تاخير بياندازيد و حتی ميزان گلوکز خون خود را  تا حد طبيعی کاهش دهيد. در مورد ساير راه حلهای احتمالی برای کاهش خطر ديابت، با پزشکتان مشورت کنيد.

• رژيم غذايی خود را به هم نزنيد. در عوض تغييرات جزيی در عادات غذائی خود ايجاد نمائيد.

• کاهش وزن خود را با جديت دنبال کنيد .مثلا" يک پوند(حدود 450گرم )در هفته کاهش دهيد.

• حداقل 30 دقيقه در روز فعاليت بدنی داشته باشيد.

تشخيص و درمان :

تشخيص بيماری با يک آزمايش ادرار معمولی شروع می شود. بالا بودن ميزان گلوکز در ادرار، يا زياد بودن آن در آزمايشات FPG  يا OGTT  از علائم شاخص بيماری هستند. افرادی که در معرض ديابت تشخيص داده می شوند، معمولا" طی 10 سال ،ديابت در آنها بروز پيدا می کند. با ايجاد تغييرات صحيح در رژيم غذايی و انجام ورزش، اين افراد ديابت خود را می توانند به تاخير بياندازند و يا حتی از ايجاد آن پيشگيری کنند. بنابراين، کنترل افرادي كه در معرض خطر ديابت هستند و انجام اقدامات پيشگيری کننده براي آنان بسيار مهم است.

هدف از درمان اين است که ميزان قند خون تا آنجا که امکان دارد نزديک به حد طبيعی نگهداشته شود. روش درمانی برای هر شخصی متفاوت است. مهم اين است که در مورد وضعيت خودتان آگاهی کامل داشته باشيد.

پزشکتان به شما کمک خواهد کرد ،که مناسب ترين برنامه درمانی را انتخاب کنيد .ولی شما مسئول حفظ سلامتی خودتان هستيد. بعد از تشخيص ديابت نكاتي وجود دارند که شما بايد برای حفظ سلامتی خود و پيشگيری از ديابت و کنترل آن رعايت کنيد.

رژيم غذايی :

رژيم غذايی در درمان ديابت اهميت فوق العاده ای دارد. شناخت آنچه که می خوريد، می تواند بسيار مهم باشد. بنابراين در اينجا بعضی از راهنمايی های کلی ارائه می گردد:

• زمانهای خوردنتان را منظم کنيد و هرگز هيچکدام از وعده های غذايی خود را حذف نکنيد.

• از خوردن غذاهای آماده جهت رفع گرسنگی و بالا رفتن قند خون خودداری نمائيد.

• مصرف شيرينی و دسر را محدود کنيد. هشيار باشيد که آنها در يک لحظه شما را فريب خواهند داد.

• از مصرف روغن های اشباع شده پرهيز نمائيد.

• از مصرف نوشيدنی های الکلی خودداری کنيد.

• از آب يا نوشابه های بدون الکل استفاده کنيد. ( شيرين کننده های مصنوعی معمولا" می توانند همانند شکر بر روی ميزان گلوکز خون شماتاثير داشته باشند ).

• از غذاهايی استفاده کنيد که حاوی فيبر زيادی هستند ( بعضی از مطالعات نشان داده که رژيم های غذايی فيبردار به کاهش سطح گلوکز خون کمک می کنند. )

ورزش و استرس : مطالعات نشان داده اند که انجام فعاليت بدنی متوسط ،بمدت 30 دقيقه در روز، 5 تا 10 درصدباعث  کاهش وزن شده و شانس ابتلاء به ديابت را 58% کاهش می دهد. ( ADD- 2007 )

ورزش و فعاليت بدنی می توانند کمک نمايند ،ولی انحام آنهابرای افراد نخاعی با مشکلاتی همراه است. در اين مورد با پزشکتان يا گروه مراقبين خود هماهنگ کنيد تا يک برنامه مناسب ورزشي و فعاليت بدنی براي شما طراحی نمايند.    برنامه ورزشی روزانه می تواند کمک کند که از استرس شما نيزکاسته شود ،چرا که استرس می تواند ديابت شما را بدتر کند.

علاوه بر ورزش، شما بايستی روشهای ديگری را پيدا کنيد تا هر گونه مشکل را بر طرف نموده و آرامش داشته باشيد و از استرس خلاص شويد.

تنظيم خواب مناسب :

مطالعات اخير نشان داده اند که خواب در کنترل وزن شما می تواند نقش کليدی داشته باشد. اين موضوع را ورونا و همکارانش در سال 2005 تحقيق کرده اند. مصرف همزمان داروهای مختلف، برنامه های کاری و برنامه های روزانه زندگی افراد از مواردی هستندكه می توانند بر روی خواب افراد تاثير گذار باشند. بنابراين در صورت امکان، بايستی برنامه های کاری طوری تنظيم شوند که به فرد اجازه دهند تا به اندازه کافی بخوابد.

نکاتی در مورد ديابت شما :

چنانچه تشخيص داده شود که شما ديابت داريد، آنچه که اهميت زيادی دارد اين است که توجه خاصی به بدنتان داشته باشيد. وجود مشکلات در سيستم گردش خون می توانند منجر به تغييراتی در بينائی، عوارض قلبی و حتی قطع عضو در فرد شود. برای جلوگيری از بروز اين عوارض بايستی شما در مورد سلامتی قلبتان با استفاده از آزمايشات واقدامات مربوطه از جمله کنترل وزن، فشار خون، کلسترول و بيماريهای قلبی اطلاعات لازم را بدست آورده و دائما" آنها را زير نظر بگيريد. شما بايد با پزشکتان در مورد آزمايشاتی که برايتان مفيد است ،مشورت نمائيد.  اگر عفونت يا بيماری داريد، مهم است که حتما" به پزشک مراجعه کنيد. چرا که عفونت ها و تب می توانند بر روی ميزان انسولين بدنتان تاثير گذار  باشند. همچنين شما بايستی به دقت پوست بدنتان را نگاه کنيد. بايد توجه ويژه ای به پوست پاهای خود داشته باشيد ،زيرا زخم شدن پوست پاها از عوارض مهم ديابت هستند. بنابراين مراقبت از پاها مخصوصا" برای افراد نخاعی اهميت  فوق العاده ای دارد. به همين علت پوشيدن جورابهای آزاد و گشاد و استفاده از کفشهای نرم و راحت که پاها را به نحوی مناسب پوشش می دهند و همچنين کوتاه و مرتب نگهداشتن ناخن های پاها توصيه می شود. توجه داشته باشيد كه هميشه هر چيز غير عادی را سريعا"به پزشکتان اطلاع دهيد.

به ياد داشته باشيد:

از آنجا که مجروجين نخاعی نيز با همان علل و خطرات افراد سالم در معرض ديابت قرار دارند، آنان نيز می توانند از همان توصيه هائی که در مورد رژيم غذايی، کنترل وزن، ورزش و کنترل استرس شده استفاده نمايند. کنترل دقيق ديابت هميشه نتايج بسيار خوبی را بدنبال داشته است. چنانچه پزشکتان صلاح می داند شما می توانيد اندازه گيری ميزان گلوکز خونتان و مصرف انسولين را شخصا" ياد بگيريد و به تنظيم رژيم غذايی و ورزش بپردازيد. سعی کنيد به پزشکانی مراجعه نمائيد که در مورد ضايعات نخاعی و ديابت تخصص دارند و بهتر است كه در اين مورد به مراکز ضايعات نخاعی محل زندگی خود  مراجعه نمائيد. چنانچه نتوانيد پزشکی را که در هر دو مورد تخصص داشته باشد پيدا کنيد، توصيه مي شود به دو پزشک که مايل به همکاری با يکديگر باشند، مراجعه کنيد.

بخاطر داشته باشيد که :

• ديابت حاصل ترکيبی از علل ارثی و شيوه زندگی از جمله داشتن اضافه وزن می باشد.

• افراد دارای آسيب نخاعی به دليل کاهش فعاليت و داشتن  اضافه وزن و همچنين تغييرات متابوليسمی بعد از ضايعه نخاعی ،بيشتر در معرض خطر ديابت قرار دارند.

• تغذيه، ورزش، کاهش وزن سه کليد اصلی پيشگيری از ديابت محسوب می شوند.

****

منبع:مقاله:  "ديابت وضايعات نخاعی "-مترجم:مهندس عباس كاشي ( ohealth2007@yahoo.com)- انتشار : مركز ضايعات نخاعي جانبازان - ارديبهشت 1387

برگرفته از: http://www.sci-health.org)Rehabilitation( Research and Training center on Spinal Cord Injury

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد