آسيب‌ ستون‌ فقرات‌

 

   

 

 

 

 

 

 

آسيب‌هاي‌ وارد بر ستون‌ فقرات‌ مي‌توانند يك‌ يا چند قسمت‌ از پشت‌ و يا گردن‌ استخوان‌ها ( مهره‌ها ) ، ديسك‌هاي‌ جداكننده‌ مهره‌ها، عضلات‌ و رباط‌هاي‌ اطراف‌ يا نخاع‌ و شاخه‌هاي‌ عصبي‌ كه‌ از آن‌ جدا مي‌شوند را درگير كنند. جدي‌ترين‌ خطر همراه‌ با آسيب‌ ستون‌ فقرات‌، صدمه‌ به‌ نخاع‌ است‌. چنين‌ آسيبي‌ ممكن‌ است‌ سبب‌ از دست‌ رفتن‌ توان‌ حركتي‌ و يا حس‌ در نواحي‌ پايين‌تر از قسمت‌ آسيب‌ديده‌ شود. نخاع‌ يا ريشه‌هاي‌ عصبي‌ در صورتي‌ كه‌ توسط‌ ديسك‌ دررفته‌ يا جابه‌جا شده‌ و يا در اثر قطعات‌ استخوان‌ شكسته‌ شده‌، تحت‌ فشار قرار گيرند، ممكن‌ است‌ دچار صدمات‌ موقتي‌ شوند. در صورتي‌ كه‌ نخاع‌ به‌طور كامل‌ يا ناكامل‌ قطع‌ شود، صدمات‌ احتمالاً پايدار و دايمي‌ خواهند بود.

چه‌‌وقت به ‌آسيب‌ ستون‌فقرات‌ مشكوك‌مي‌شويم‌؟

روش‌ ايجاد آسيب‌، مهم‌ترين‌ شاخص‌ است‌. در صورتي‌ كه‌ نيروهاي‌ غيرطبيعي‌ به‌ پشت‌ يا گردن‌ وارد شده‌ باشند (به‌ خصوص‌ اگر مصدوم‌ از اختلال‌ حس‌ يا حركت‌ شاكي‌ باشد)، همواره‌ به‌ آسيب‌ ستون‌ فقرات‌ مشكوك‌ شويد. اگر در حادثه‌ موردنظر، مصدوم‌ شديداً به‌ جلو و عقب‌ خم‌ شده‌ يا ستون‌ فقرات‌ دچار پيچش‌ شده‌ است‌، بايد فرض‌ كنيد كه‌ او مبتلا به‌ آسيب‌ ستون‌ فقرات‌ است‌. خصوصاً بايد دقت‌ كنيد كه‌ همواره‌ از حركت‌ دادن‌ غيرضروري‌ سر و گردن‌، اجتناب‌ كنيد. اگرچه‌ آسيب‌ نخاع‌ ممكن‌ است‌ در غياب‌ صدمه‌ به‌ مهره‌ها روي‌ دهد، شكستگي‌ ستون‌ فقرات‌ به‌ شدت‌ اين‌ خطر را افزايش‌ مي‌دهد. مناطقي‌ كه‌ بيش‌ از ساير نقاط‌ آسيب‌پذير هستند، عبارتند از استخوان‌هاي‌ گردن‌ و كمر.

 

ساختار ستون‌ فقرات‌ نخاع‌ توسط‌ مهره‌ها (استخوان‌هاي‌ پشت‌) محافظت‌ مي‌شود. وارد آمدن‌ آسيب‌ به‌ يك‌ مهره‌ يا يك‌ ديسك‌ بين‌ مهره‌اي‌ ممكن‌ است‌ به‌ ريشه‌هاي‌ عصبي‌ كه‌ از نخاع‌ خارج‌ مي‌شوند يا به‌ خود طناب‌، صدمه‌ برساند.

تشخيص‌

اگر مهره‌ها آسيب‌ ببيند.
ممكن‌ است‌ موارد زير وجود داشته‌ باشند:
- درد در گردن‌ يا پشت‌ در محل‌ آسيب‌؛ ممكن‌ است‌ ساير آسيب‌هاي‌ دردناك‌تر، اين‌ درد را مخفي‌ كنند.
- وجود حالت‌ پلكاني‌، نامنظمي‌ يا انحراف‌ در انحناي‌ طبيعي‌ ستون‌ فقرات‌
- حساسيت‌ در پوست‌ روي‌ ستون‌ فقرات‌ اگر نخاع‌ آسيب‌ ببيند، ممكن‌ است‌ موارد زير وجود داشته‌ باشند:
- از دست‌ دادن‌ حس‌ يا حس‌ غيرطبيعي‌ (مثلاً احساس‌ سوختن‌ يا گزگز و مورمور). مصدوم‌ ممكن‌ است‌ ذكر كند كه‌ اندام‌هايش‌ خشك‌، سنگين‌ يا فاقد مهارت‌هاي‌ گذشته‌ هستند.
- از دست‌ دادن‌ كنترل‌ مثانه‌ و يا روده‌
- مشكلات‌ تنفسي‌

برخي‌ از علل‌ آسيب‌ ستون‌ فقرات‌

هريك‌ از شرايط‌ زير بايد وجود آسيب‌ احتمالي‌ ستون‌ فقرات‌ را به‌ شما هشدار دهد:
- سقوط‌ از ارتفاع‌
- سقوط‌ به‌ دليل‌ عدم‌ داشتن‌ مهارت‌ حين‌ ورزش‌هايي‌ مثل‌ ژيمناستيك‌ يا آكروبات‌
- شيرجه‌ زدن‌ به‌ داخل‌ يك‌ استخر كم‌عمق‌ و برخورد با كف‌ آن‌
- پرتاب‌ شدن‌ از روي‌ اسب‌ يا موتورسيكلت‌
- كاهش‌ ناگهاني‌ سرعت‌ در داخل‌ يك‌ وسيله‌ نقليه‌
- افتادن‌ يك‌ جسم‌ سنگين‌ به‌ روي‌ بدن‌
- آسيب‌ به‌ سر يا صورت‌

مباحث‌ زير را هم‌ ببينيد:

آسيب‌ سر ، اختلال‌ هوشياري‌ ، روش‌هاي‌ ايجاد آسيب‌ .

اهداف

پيشگيري‌ از آسيب‌هاي‌ بيشتر
فراهم‌ كردن‌ شرايط‌ انتقال‌ فوري‌ به‌ بيمارستان‌

احتياط‌!

موقعيت‌ مصدوم‌ را نسبت‌ به‌ حالتي‌ كه‌ او را يافتيد تغيير ندهيد مگر آنكه‌ در معرض‌ خطر باشد.
اگر جابه‌جا كردن‌ مصدوم‌ ضروري‌ است‌، از روش‌ چرخاندن‌ مثل‌ الوار استفاده‌ كنيد. روش‌ ديگر آن‌ است‌ كه‌ از بيماربر ارتوپدي‌ استفاده‌ كنيد.

مصدوم‌ هوشيار است‌

1) به‌ مصدوم‌ اطمينان‌ خاطر بدهيد و به‌ او توصيه‌ كنيد كه‌ حركت‌ نكند. با مركز اورژانس‌ تماس‌ بگيريد و آمبولانس‌ درخواست‌ كنيد.

 

2) پشت‌ سر مصدوم‌ زانو بزنيد. دو طرف‌ سر مصدوم‌ را محكم‌ بگيريد به‌ طوري‌ كه‌ دستان‌ شما روي‌ گوش‌هاي‌ او قرار بگيرد. گوش‌ها را كاملاً نپوشانيد (مصدوم‌ بايد همچنان‌ قادر به‌ شنيدن‌ سخنان‌ شما باشد). سر مصدوم‌ را در وضعيت‌ خنثي‌ (كه‌ در آن‌، سر، گردن‌ و ستون‌ فقرات‌ همراستا هستند) ثابت‌ كنيد و نگه‌ داريد. كم‌ضررترين‌ وضعيت‌ سر در يك‌ مصدوم‌ مشكوك‌ به‌ آسيب‌ ستون‌ فقرات‌، همين‌ حالت‌ است‌.

 

هشدار!

اگر مشكوك‌ به‌ آسيب‌ گردن‌ هستيد، از يك‌ امدادگر بخواهيد كه‌ در زماني‌ كه‌ شما سر مصدوم‌ را در وضعيت‌ خنثي‌ نگه‌ داشته‌ايد، چند پتو، حوله‌ يا لباس‌ لوله‌ شده‌ را در دو طرف‌ سر او قرار دهد. تا زماني‌ كه‌ نيروهاي‌ خدمات‌ پزشكي‌ اورژانس‌ مسؤوليت‌ را بر عهده‌ بگيرند، همچنان‌ سر و گردن‌ مصدوم‌ را در تمام‌ لحظات‌ ثابت‌ نگه‌ داريد.

 

3) همچنان‌ سر مصدوم‌ را تا رسيدن‌ نيروهاي‌ خدمات‌ پزشكي‌ اورژانس‌ و قبول‌ مسؤوليت‌ توسط‌ آنها و بدون‌ توجه‌ به‌ مدت‌ زماني‌ كه‌ ممكن‌ است‌ اين‌ كار طول‌ بكشد، در وضعيت‌ خنثي‌ نگه‌ داريد. از يك‌ امدادگر بخواهيد كه‌ علايم‌ حياتي‌ (سطح‌ پاسخ‌دهي‌، نبض‌ و تنفس‌) را كنترل‌ و ثبت‌ كند.

اهداف‌

باز نگه‌ داشتن‌ راه‌ تنفسي‌
در صورت‌ لزوم‌، احياي‌ مصدوم‌
پيشگيري‌ از صدمات‌ بيشتر نخاع‌
فراهم‌ كردن‌ شرايط‌ انتقال‌ فوري‌ به‌ بيمارستان

مصدوم‌ بي‌هوش‌ است‌

1) پشت‌ سر مصدوم‌ زانو بزنيد. با قرار دادن‌ دستان‌ خود روي‌ گوش‌هاي‌ مصدوم‌، دو طرف‌ سر او را محكم‌ بگيريد. سر مصدوم‌ را در وضعيت‌ خنثي‌ (كه‌ در آن‌، سر، گردن‌ و ستون‌ فقرات‌ همراستا هستند) ثابت‌ كنيد و نگه‌ داريد.

2) در صورت‌ لزوم‌، با استفاده‌ از روش‌ «بالا راندن‌ فك‌» راه‌ تنفسي‌ مصدوم‌ را باز كنيد. دستان‌ خود را در دو طرف‌ سر طوري‌ قرار دهيد كه‌ نوك‌ انگشتانتان‌ روي‌ زاويه‌ فك‌ قرار بگيريد. فك‌ را به‌ آرامي‌ بالا بكشيد تا راه‌ تنفسي‌ باز شود. دقت‌ كنيد كه‌ گردن‌ مصدوم‌ را جابه‌جا نكنيد.

3) تنفس‌ مصدوم‌ را كنترل‌ كنيد. اگر وي‌ نفس‌ مي‌كشد، همچنان‌ سر او را نگه‌ داريد. از يك‌ امدادگر بخواهيد كه‌ با مركز اورژانس‌ تماس‌ بگيرد و آمبولانس‌ درخواست‌ كند. اگر تنها هستيد و مجبوريد براي‌ تماس‌ با مركز آمبولانس‌، مصدوم‌ را ترك‌ كنيد و يا اگر امكان‌ بازماندن‌ راه‌ تنفسي‌ در مصدوم‌ وجود ندارد، بايد قبل‌ از ترك‌ مصدوم‌، وي‌ را در وضعيت‌ بهبود قرار دهيد.

 

مورد خاص‌

روش‌ چرخاندن‌ مثل‌ الوار
در صورتي‌ كه‌ مجبور هستيد مصدوم‌ مبتلا به‌ آسيب‌ ستون‌ فقرات‌ را بچرخانيد، بايد از اين‌ روش‌ استفاده‌ كنيد. بهترين‌ حالت‌ براي‌ انجام‌ اين‌ روش‌، حضور 5 امدادگر است‌ اما اين‌ حركت‌ را 3 نفره‌ هم‌ مي‌توان‌ انجام‌ داد. در حالي‌ كه‌ سر و گردن‌ مصدوم‌ را ثابت‌ نگه‌ داشته‌ايد، از امدادگران‌ بخواهيد كه‌ به‌ آرامي‌ اندام‌هاي‌ او را به‌ حالت‌ مستقيم‌ درآورند. سپس‌، با اطمينان‌ از اينكه‌ همه‌ (هماهنگ‌) با هم‌ كار مي‌كنند، امدادگران‌ را هدايت‌ كنيد تا مصدوم‌ را بچرخانند. در تمام‌ لحظات‌، سر، تنه‌ و انگشتان‌ پاي‌ مصدوم‌ را در يك‌ خط‌ مستقيم‌ نگه‌ داريد.

 

 

.4) اگر مصدوم‌ نفس‌ نمي‌كشد و نشانه‌هاي‌ گردش‌ خون‌ وجود ندارند، احياي‌ تنفسي‌ و ماساژ قفسه‌ سينه‌ را آغاز كنيد (مبحث‌ « اقدامات‌ نجات‌دهنده‌ حيات‌ » را ببينيد). اگر مجبور هستيد كه‌ مصدوم‌ را بچرخانيد، از روش‌ چرخاندن‌ مثل‌ الوار استفاده‌ كنيد.

5) تا رسيدن‌ نيروهاي‌ امداد پزشكي‌، علايم‌ حياتي‌ (سطح‌ پاسخ‌دهي‌، نبض‌ و تنفس‌) را كنترل‌ و ثبت‌ كنيد.

توجه: پزشكي دانشي هميشه در تغيير است. در ارايه مطالب سلامتيران تلاش زيادي در جهت كامل بودن و تطابق آن با استانداردهاي روز پزشكي دنيا تا زمان انتشار صورت گرفته است. اما بدليل اينكه در علوم پزشكي وجود خطاهاي پژوهشي و تغييرات روز به روز همواره متصور است، سلامتيران مطالب ارائه شده را الزاماً كامل و عاري از خطا نمي‌داند. ارجح آن‌ است كه كاربران اين اطلاعات را قبل از بكارگيري با رجوع به پزشكان و منابع ديگر نيز تأييد نمايند

‌****

منبع : مقاله " آسيب‌ ستون‌ فقرات‌ " -برگرفته از سايت www.salamatiran.com

 

 

 

 

 

 

 

بازگشت به صفحه اصلی