بارداری در زنان مبتلا به آسيب طناب نخاعی

www.isaarsci.ir

 بارداری در زنان مبتلا به آسيب طناب نخاعی :

احتمالا" سئوالی که برای يک زن جوان مبتلا به ضايعه نخاعی مطرح خوهد شد اين است " آيا قادر است باردار شده و فرزندی داشته باشد " . بديهی است که توانائی فرد برای حاملگی و بچه داشتن بعد از آسيب های نخاعی تغيير پيدا می کند.

اما بهر حال اين افراد هم می توانند مادر شدن را مانند افراد سالم تجربه کنند. چيزی که لازم است فرد بداند اثرات معلوليت روی بارداری و نحوه تاثير آن است. آمارها نشان ميدهند که معمولا" سن بارداری در زنان مبتلا به ضايعه نخاعی نسبت به زنان سالم بالاتر است، که اين مسئله می تواند ناشی از مشکلات باروری در آنان باشد.

قبل از بارداری :

اولين اقدامی که فرد بايد قبل از بارداری انجام دهد اين است که به يک متخصص توانبخشی (طب فيزيکی ) يا پزشک متخصص داخلی مراجعه و معاينات کامل فيزيکی از وی بعمل آيد و در مورد برنامه های مورد نياز جهت تشکيل خانواده با آنان مشاوره نمايد. سپس به يک متخصص زنان و زايمان مراجعه تا در رابطه با آنچه مورد نياز است اطلاعات بگيرد. کسب اطلاعات و ارتباط با متخصصين توانبخشی و زنان و زايمان، فرد را با آنچه که می خواهد تجربه کند آشنا می نمايد.

نکات مهمی که لازمست توسط پزشک مربوطه مورد توجه قرار بگيرد عبارتنداز:

داروهای مصرفی :

بايد هر دارويی که فرد مصرف می کند يا هر گونه نواقص مادرزادی را به پزشک اطلاع دهد. احتمال دارد لازم باشد که فرد کل داروهای مصرفی را مخصوصا" در سه ماهه اول بارداری متوقف کند.

معاينات اورولوژیكي :

در طول دوران بارداری نبايستی عکسبرداری با اشعه x انجام شود چون می تواند باعث آسيب ديدن جنين گردد. مگر اينکه واقعا" ضرورت داشته باشد. اگر فردی ميخواهد باردار شود بايستی در درجه اول تحت معاينات کامل اورولوژیکی قرار بگيرد و توصيه های لازم در مورد مراقبت های دستگاه ادراري-تناسلي که در دوران بارداری ضروری است را اخذ نمايد.

تغييرات فيزيکی :

بعضی ها ممکن است ناهنجاريهای اسکلتی از جمله انحناء ستون فقرات، شکستگی لگن، در رفتگی استخوان ران داشته باشند. اين قبيل اختلالات می توانند بخشی از فضای شکمی که برای رشد کامل جنين لازم است را اشغال و در نتيجه روی زايمان طبيعی اثر بگذارد. در مورد تمامی موضوعات مذکور بايستی با پزشک مشاوره شود تا در مورد بارداری اظهار نظر گردد. همچنين ممکن است فرد در طول بارداری نياز داشته باشد نظرات افرادی نظير متخصصين فيزيوتراپی، کاردرمانی، پرستاران و مشاورين خانواده و ساير افراد ( که به نوعی از نيازهای خاص فرد اطلاعاتی دارند ) استفاده نمايد.

دوران بارداری :

بارداری يک مقطع زمانی است که تمام خانمها بايد برای آن برنامه ريزی داشته باشند. اين برنامه ريزی برای افراد دارای ضايعه نخاعی از اهميت بيشتری برخوردار است. تغييرات بدنی همزمان با رشد جنين ممکن است باعث يکسری محدوديتهای فيزيکی برای فرد شود و فرد ضمن تطبيق خود با اين تغييرات بدنی، بايد در طول دوران بارداری بتواند جنين و بدن خود را محفوظ نگه دارد.

 يکی از تغييرات بدنی که ممکن است زن مبتلا به ضايعه نخاعی تجربه کند، کاهش ظرفيت ریه می باشد. همزمان با رشد جنين، رحم فرد نيز برزگ می شود که اين مسئله بر روی حرکت ديافراگم (قفسه سينه - دنده ) تاثير می گذارد و در واقع زمينه عفونت ريه را مخصوصا" برای افرادی که تتراپلژی ( فلج چهار اندام ) دارند فراهم می آورد.

 يکی ديگر از تغييرات بدنی که در طول بارداری بروز می کند ، فراهم شدن زمينه برای بروز زخمهای فشاری است. همزمان با افزايش وزن بدن ، مرکز ثقل بدن نيز تغيير پيدا می کند. اين مسئله باعث می شود که در موقع سکون و حرکت فشار بيشتری به بدن فرد وارد گردد. با اين شرايط اگر زخم فشاری ايجاد شود، زمان بهبودی آن نيز طولانی تر خواهد شد. در واقع رشد جنين منجر به مصرف مواد مغذی بدن فرد می شود. حال آن که اين مواد مغذی در ترميم پوست بدن می توانند نقش زيادی داشته باشند. همچنين کم خونی ناشی از فقر غذايی نيز می تواند بروز کند که در آسيب پوست و يا تعويق زمان بهبودی آن نقش دارد.

از تغييرات ديگر می توان به تغييرات عملکرد روده و مثانه اشاره کرد که در اين راستا لازم است، در طول دوران بارداری، برنامه خاصي براي کنترل مثانه و روده ای  اعمال شود. از جمله يبوست خانمها در دوران بارداری بسيار شايع است. اين مسئله ناشی از کند شدن حرکات روده بوده که به علت تغييرات هورمونی و کاهش  جذب ترکيبات آهن حاصل می شود. 

رشد جنين در رحم باعث ايجاد فشار روی مثانه می شود که می تواند منجر به بی اختياری در دفع ادرار يا نشت ادرار گردد. همچنين حالت انقباضی مثانه نيز باعث افزايش بی اختياری می شود. در دوران بارداری احتمال بروز عفونتهای دستگاه ادراری بيشتر می شود. لذا امکان دارد پزشک برای کنترل عفونتهای مزمن در زمانهای خاصی از دوره بارداری آنتی بيوتيک تجويز نمايد. اگر فرد برای کنترل مثانه خود از سوند متناوب استفاده می نمايد، ممکن است نياز باشد تعداد سونداژ را در طول روز زياد کند.

مشکل ديگری که احتمال بروز آن وجود دارد، افزايش فشار روی عروق پا است که بر روی برگشت خون به قلب اثر می گذارد. اين مسئله می تواند خطر انعقاد خون در عروق پا را به نسبت بالائی افزايش دهد. و در واقع يک ترمبوزيس وريدی عمقي است.

لذا با توجه به توضيحات فوق فرد بايستی در مورد تغييرات بدنی حاصل از دوران حاملگی برنامه ريزيهای لازم را داشته باشد. همچنين همزمان با افزايش وزن و اندازه بدن، فرد نياز دارد که در برخی از کارهای عادی و روزمره خود  از جمله: در نقل و انتقالات و جابجا شدن در رختخواب، لباس پوشيدن و غيره از ديگران کمک بگيرد.

آنچه که اهميت بسيار زيادی دارد مراقبتهای مورد نياز در موقع حرکات فيزيکی است. که در مورد آن فرد می تواند برای اطمينان خاطر بيشتر از اعضاء خانواده يا دوستان خود کمک بگيرد.

 

علائم درد و زايمان :

علائم قبل از زايمان :

آسيب طناب نخاعی تاثيری بر روی انقباضات رحم در موقع زايمان ندارد. در واقع اين انقباضات بدون توجه به عملکرد حرکتی و سطح حسی فرد، از طريق فاکتورهای عصبی- هورمونی که در تمامی زنان وجود دارد کنترل ميشوند.

علائم زايمان های طبيعی و سزارين در خانمهای دارای ضايعه نخاعی و خانمهای سالم مشابه هستند. ولی تحقيقات نشان داده که زنان دارای ضايعه نخاعی بيشتر زايمان از نوع سزارين داشته اند.

ميزان احساس زنان دارای ضايعه نخاعی در موقع زايمان به سطح آسيب آنان بستگی دارد. اگر آسيب بالاتر از سطح T10 باشد انقباضات رحمی احساس نمی شود. ولی علائمی ديگری از جمله ترس، اضطراب، افزايش حالات انقباضی، تغييرات ريوی، دردهای مربوط به سطوح بالاتر از آسيب يا آتونومی ديس رفلکيسا در آنان ديده می شود.

زايمان زود رس :

زنان دارای ضايعه نخاعی اغلب هيچ علامتی پيش از شروع زايمان ندارند. همچنين مدارک و شواهد نشان می دهد که در بيشتر آنان زايمان زودرس بوجود می آيد. در زايمانهای پيش ازموعد معمولا" 2 مسئله وجود دارد. يکی اينکه اين نوع زايمان باعث بروز مشکلات فيزيکی در رشد نوزادان شده که می تواند منجر به مرگ آنان گردد. ديگر اينکه زايمان زودرس چون خارج از برنامه عادی زايمان رخ می دهد می تواند هم برای مادر و هم برای کودک خطرناک باشد.  اگر پزشک احتمال به زايمان زودرس بدهد لازم است معاينات پزشکی هفتگی برای فرد برنامه ريزی نمايد. ممکن است لازم باشد جهت مراقبتهای بيشتر به فرد استراحت مطلق داده شود يا بستری گردد. روش ديگر مراقبت در اين زايمانها، استفاده از دستگاههائی هستند که انقباضات زايمانی را بصورت هشدار نشان می دهند و در منزل ميتوانند مورد استفاده قرار بگيرند. اگر فرد با مسايل جانبی زايمان زودرس آشنائی داشته باشد، در طول درد و زايمان کنترل بيشتری می تواند داشته باشد و هيجان و استرس کمتری نيز خواهد داشت.

زايمان :

تغييرات فيزيکی:

هر تغييری که بعد از ضايعه نخاعی در لگن يا نخاع فرد ايجاد می شود می تواند در زايمان و تولد نوزاد تاثير بگذارد. از جمله اين تغييرات می توان به  کج شدگی تيره پشت از پهلو ، کوتاه شدن غیر عادی عضله يا زردپی، استخوان سازی های نابجا يا شکستگی های زودرس اشاره کرد. همچنين حالات تشنجی ( افزايش تون انقباضی بدن ) ممکن است همراه زايمان دیده شود. تمامی اين موارد می توانند به عنوان مانعی برای تولد نوزاد مطرح باشند و مشکلاتی را در برنامه زايمان ايجاد کنند.

آتونوميک ديس رفلکسي:

اگر ضايعه نخاع در سطح T10 و بالاتر از آن مخصوصا" بالای T6 باشد، در تمام طول دوران بارداری بايستی به علائم اتونوميک ديس رفکلسيا توجه شود. از جمله اين علائم می توان به سردرد شديد، افزايش فشارخون، برافروختگی، ترک پوست يا عرق شديد اشاره کرد. علت آن هم تحريک شديدی است که در پايين سطح آسيب ايجاد می شود. اين تحريک ميتواند ناشی از پرشدن مثانه، انباشته شدن روده، تعويض سوند فولی فرد يا معاينات مهبلی يا مقعدی باشد. آنچه که اهميت دارد اين است که بخاطر داشته باشيد، آتونومی ديس رفلکسی معمولا" همراه با انقباضات رحمی وهمزمان با بروز  علائم درد زايمان اتفاق می افتد.

 

مراقبت از پوست :

برای جلوگيری از بروز زخمهای فشاری، لازم است فرد در مدت دوران بارداری توجه خاصی به پوست خود داشته باشد. لذا بايستی از پرستار خود بخواهد که در طول دوران بارداری، زمان وضع حمل و بعد از آن بررسی و مراقبتهای لازم را بعمل آورد. بدين منظور در دوره قبل از زايمان ممکن است نياز باشد که فرد جهت استراحت از وسائلی مانند پوستين و تشک های مخصوص يا صندلی های ويژه استفاده نمايد.

هنگام زايمان :

مراحل زايمان در اکثر زمان دارای ضايعه نخاعی شبيه زنان سالم است. ممکن است نياز باشد که برای زايمان، از بيهوشی عمومی يا بی حسی موضعی استفاده شود. از آنجا که فرد کنترلی روی عضلات شکمی خود برای کمک به زايمان ندارد، ممکن است پزشک نياز داشته باشد که از فورسپس ( Forcaps ) استفاده کند. مدارکی وجود دارد که نشان می دهد نوزادان متولد شده از مادران ضايعه نخاعی در زمان زايمان و تولد در معرض مشکلات تنفسی شديدی قرار دارند. لذا لازم است که در طول زايمان بدقت تحت نظر قرار داشته باشند.

بعد از زايمان :

بعد از ولادت نوزاد، بايستی مراقبت های ويژه ای از فرد بعمل آید. چرا که بعد از زايمان ،زمانی است که احتمال بروز عفونت دستگاه ادراری بسيار زياد است. لذا علائم آن را بايستی مرتبا" زير نظر قرار دارد.

فرد بايستی برنامه های مثانه و روده ای خود را مطابق آنچه که قبل از بارداری اجرا می کرده، تنظيم نمايد. اگر فرد در طول زايمان اپی توزومی (episiotomy ) داشته ، معمولا" در بيمارستانها يک لامپ گرمائی بالای آن موضع برای کمک به بهبودی قرار می دهند. ولی اگر فرد حس کمی داشته باشد و يا حس نداشته باشد بدليل خطر سوختگی نبايستی از آن استفاده نمود.

بعضی از زنان که روی عضلات شکمی خود هيچ کنترلی ندارند، تا چند روزی بعد از زايمان در موقع نشستن احساس ضعف و سرگيجه دارند. برای به حداقل رساندن يا پيشگيری از اين مسئله بايستی فرد به آرامی بلند شود، شکم بندهای ارتجاعی بپوشد و ممکن است نيازباشدكه از بافتنی های مخصوص شکمی استفاده کند.

نکات مهمی که زنان دارای ضايعه نخاعی و مراقبين بهداشتی آنان در طول حاملگی بايستی مورد توجه قرار دهند.

تغذيه نوزاد با شير مادر :

زنان دارای ضايعه نخاعی قادرند در صورت تمايل به نوزاد خود شير بدهند. اگر آسيب بالای T6 باشد، تغذيه پستانی نوزاد ممکن است منجر به کاهش تون انقباضي فرد شود. همچنين گزارش شده که اگر ضايعه در سطح بالای T6 باشد توليد شير بعد از 6 هفته کاهش می يابد. دليل اين مسئله ميتواند فقدان نوک پستان باشد که در شرايط طبيعی مکيدن آن توسط نوزاد سبب توليد شير می شود.

خلاصه :

ارتباط مناسب با متخصصين توانبخشی، اورولوژی و متخصصين زنان و زايمان کليد موفقيت در حاملگی است. که بايستی فرد در تمامی مراحل با آنان مشاوره نمايد. در نهايت لازمست فرد از برنامه ای که در پيش رو دارد اطمينان کامل داشته باشد. قبل از اينکه نوزاد به منزل آورده شود، بايد تدابير مراقبتی لازم پيش بينی شود. همچنين نياز است برنامه ريزی های لازم برای کودک داری به نحوی صورت پذيرد که برای فرد قابل اجرا باشد.

****

منبع :  مقاله  "  بارداری در زنان مبتلا به آسيب طناب نخاعی " - نويسنده : ليندا ليندسي - ترجمه :عباس كاشي - برگرفته از  مركز توانبخشي وابسته  به دانشگاه آلاباما - انتشار  سايت  مركز ضايعات نخاعي جانبازان -ارديبهشت 1385

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد