|
|
|
يبوست در آسيب طناب نخاعی
|
|
www.isaarsci.ir |
|
|
|
|
از ميان مشکلات پزشکی موجود ، آسيب طناب نخاعی يا Spinal Cord injury بعنوان يکی از وخيم ترين آسيب های بشری است که افراد مبتلا را با انواعی از بيماريها و اختلالات عملکردی ارگانهای مختلف بدن روبرو می کند و اين افراد طبق قطعنامه دسامبر 1993 مجمع عمومی سازمان ملل در گروه افراد disable قرار می گيرند. از ميان تمام ناتوانی های ايجاد شده در اين گروه اختلالات گوارشی و مخصوصا" اختلالات سيستم دفعی و اجابت مزاج يکی از روزمره ترين مشکلاتی است که هر روز فرد مبتلا با آن درگير است. يبوست بعنوان يکی از شايعترين مشکل سيستم گوارشی در اين افراد از اهميت بالائی برخوردار است و لذا آگاهی در خصوص نحوه برخورد و درمان اين مشکل می تواند در رفع بسياری از مشکلات مبتلايان مفيد و موثر باشد. با توجه به وسعت گروه مبتلايان به اين مشکل در جامعه ما و خصوصا" پس از جنگ عراق عليه ايران و جمعيت جانبازان مبتلا به آسيب طناب نخاعی و همچنين ساير مبتلايان غير جانباز به اين مشکل ،گروه پژوهشی توانبخشی پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان تصميم به تهيه کتابچه راهنما جهت شناسايی و درمان اين مشکل عمده مبتلايان گرفت و با پيشنهاد اقای دکترمحمدرضا سروش رياست محترم پژوهشکده و بررسی های انجام شده توسط کارشناسان گروه پژوهشی توانبخشی پژوهشکده کتابچه مورد نظر انتخاب گرديد. از ويژگيهای اين کتابچه، سادگی بيان در عين حال کامل بودن آن می باشد بطوري که اين کتابچه سادگی بيان در عين حال کامل بودن آن می باشد بطوريکه قابل فهم در سطوح مختلف علمی از بيمار مبتلا گرفته تا کارشناسان و متخصصين مربوطه می باشد. در بثمر رسيدن اين کتاب لازمست از سرکار خانم دکتر فرحناز فلاحتی که زحمت تهيه تصاوير در اين کتاب را بعهده داشتند و همچنين خانم مهندس هديه تاجيک که در امر مربوط به مبحث تغذيه و ويرايش از هيچ کوششی فرو گذار ننموده اند و آقای دکترحسين شبيريان که در زمينه فارماکولوژی راهنمائيهای ارزنده را ارائه نمودند و مديريت اطلاع رسانی ( آقای عبداله سعيدی ) و مديريت پشتيبانی پژوهشکده ( آقای يعقوب رضائی ) و همچنين اقای حبيب اله خدمتی که با تايپ و صفحه آرائی چند باره کتاب سعی در رعايت همه گونه مسائل فنی مربوط به چاپ نموده اند کمال تشکر و قدردانی را داريم . در آخر نيز بايد گفت اگر چه همه گونه تلاشی جهت کم عيب بودن ترجمه کتاب بعمل آمده است اما هنوز خالی از عيب و ايراد نمی باشد که از خوانندگان محترم در اين خصوص پيشاپيش پوزش می طلبيم. در آخر اين کتاب را به کليه جانبازان عزيزی که در راه دفاع از ميهن عزيزمان ايران همه گونه جانبازی و ايثار به عمل آورده اند تقديم می کنيم شايد که در ذره ای از ايثارگری ايشان سهيم گرديم.
دکترهادی شجاعی دکترمحمدعلی عمو کرمی متخصص طب فيزيکی و توانبخشی عضو گروه پژوهشی توانبخشی عضو هيئت علمی (پژوهشگر) پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان
پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان **** خواننده عزيز : يبوست از شايعترين اختلالات دستگاه گوارش می باشد و در 60 درصد افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی مشاهده می شود. اين کتابچه توسط گروهی از متخصصين طب طناب نخاعی و يبوست، برای استفاده شما که مبتلا به آسيب طناب نخاعی می باشيد و افرادی که در مراقبت از شما ياری و کمکتان می کنند طراحی شده است. ما اميدواريم که اين مجموعه بتواند به شما کمک کند تا یبوست را بهتر درک کنيد، بدانيد که يبوست چيست، چرا عامل خطر برای شما محسوب می گردد و نهايتا" اينکه چگونه آنرا بشناسيم، درمان کنيم و از بروز آن پيشگيری کنيم. بجاست بگوييم که علايم آسيب طناب نخاعی در افراد مختلف متفاوت است همانگونه که يبوست نيز اين خصوصيت را دارا می باشد. بنابراين در مکانهايی که پزشک، پرستار و يا ساير افراد گروه مراقبتهای بهداشتی حضور فعال دارند استفاده از اين کتابچه لزوم چندانی ندارد. با اين وجود اين کتابچه می تواند در بحث و گفتگو با افراد گروه مراقبتهای بهداشتی، به شما کمک کند تا بتوانيد بهترين روش مراقبتی در خصوص يبوست را بيابيد. مقدمه : گروه زيادی از مبتلايان به آسيب طناب نخاعی يبوست را تجربه کرده اند. در اين مبحث ما سعی داريم که هم روشهای پيشگيرانه و هم روشهای درمانی موثر يبوست را آموزش دهيم. علايم يبوست ممکن است در افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی مختلف باشد، اما احساس ناخوشی و نفخ شکم دو علامتی هستند که عمدتا" اتفاق می افتند. اگر يبوست درمان نشود، ممکنست عوارض شديدتری از قبيل، بی اختياری دفع مدفوع، اتساع روده، هموروئيدهای خونريزی دهنده، انسداد روده و اتونوميک ديس رفلکسی (1 ) ايجاد شوند. تحقيقات نشان داده است که يکی از بهترين روشهای پيشگيرانه، استفاده از يک برنامه از پيش آماده برای نحوه اداره کردن مراحل دفع مدفوع می باشد، که هدف اصلی آن، محافظت از عملکرد روده ها و سلامتی بدن می باشد. رسيدن به يک برنامه فهرست وار منظم جهت دفع مدفوع، مقصود نهايی است . برنامه دفع مدفوع شامل دوره های خاصی از صرف زمان است که بايد در طول هفته برای تخليه روده ها منظور گردد. شما بايد برنامه ای برای عمل دفعی خود، بصورت 3 تا 4 بار در هفته در زمانهای يکسان و مشابه در طول روز داشته باشيد. ثبات در برنامه شما خيلی مهم است. برنامه های دفع مدفوع در افراد مختلف دقيقا" مشابه نمی باشند. بسياری از افراد جهت تخليه روده نياز به استفاده از شياف ها، لاگزاتيوها (2 ).... تحريک با انگشتان يا تنقيه دارند. بهر حال ممکنست شما به بخشهايی از يک برنامه دفع مدفوع نيازمند باشيد. ساير مواردی که از يبوست پيشگيری کرده و برنامه دفع مدفوع را کامل می کند عبارتنداز: خوردن غذاهای مناسب، نوشيدن مايعات کافی و تمرينات منظم. در صفحات بعد پاسخ سوالاتی که برای شما و مراقب شما ممکنست پيش آيد، آورده شده است. برخی از سوالاتی که پاسخ آنها آورده شده است عبارتند از:
يبوست و آسيب طناب نخاعی :
2 . اجابت مزاج طبيعی چيست ؟
3 . علايمی که متعاقب بروز يبوست ايجاد می شوند، کدامند؟
4 . عملکرد دفعی روده ها در افراد بدون آسيب طناب نخاعی چگونه است؟
5 . آسيب طناب نخاعی چگونه عملکرد روده ها را تحت تاثير قرار می دهد؟
6 . آيا سطح ضايعه موضوع مهمی است؟
7 . ساير تاثيرات آسيب طناب نخاعی چگونه است؟
8 . آيا بی اختياری دفع مدفوع ناشی از يبوست است؟
علائم: اگر يبوست داريد، اغلب همه يا يکی از حالات زير را داريد: تورم و نفخ شکم. که نسبتا" يا کاملا" با يک حرکت دفعی يا روده ای کاهش می يابد. اين حالت ممکن است شبيه احساس تجمع گاز باشد، اما در واقع ناشی از وجود مدفوع بسيار زياد در روده است. درد يا ناخوشی شکمی که نسبتا" يا کاملا" با يک حرکت دفعی تخفيف می يابد. نشت موکوس (4) از رکتوم . علائم اتونوميک ديس رفلکسی، ( مانند تعريق و سردرد ) که سريعا" با يک حرکت دفعی تخفيف می يابد و يا از بين می رود. مدت زمانی بيش از 30 دقيقه ، بين مصرف شياف و آغاز يک حرکت دفعی رضايتبخش. حرکات دفعی سخت و مشکل . درد يا خونريزی از هموروئيد - وجود خون روشن و قرمز در مدفوع، روی دستکش يا دستمال توالت ممکن است مورد توجه باشد. بی اختياری دفع مدفوع - بعضی اوقات ناشی از خوردن غذاهای خاصی می باشد، اما ممکن است نشانه ای از يبوست نيز باشد. يک برنامه دفعی طولانی تر از برنامه معمول که از ابتدای شروع تا کامل شدن آن بيشتر از 60 دقيقه طول کشد. تحقيقات نشان داده است که بعضی از افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی بيشتر از سايرين به يبوست مبتلا می شوند. در جدول صفحه بعد فهرست عواملی که خطرات بزرگتر و بيشتری ايجاد می کنند آورده شده است. هر چه عوامل بيشتری علامت زده شوند، شانس ايجاد يبوست بيشتر می گردد. توجه : مشکلات مربوط به يبوست اغلب با افزايش سن مبتلايان به آسيب طناب نخاعی افزايش می يابد.
يبوست چگونه تشخيص داده می شود؟ علايم:
عوامل خطر :
ارزيابی می تواند شامل يکی يا اغلب آزمايشهای زير باشد: مايعات شکمی :
معاينات رکتوم:
تصاوير راديوگرافی شکمی :
باريم انما يا تنقيه توسط باريم :
سيگموئيدوسکپی يا کولونوسکپی :
درمان ، پيشگيری و علاج :
برنامه پيشگيرانه A B C يادگيری : ----------------------------- Assess your bowel روده و عملکرد دفعی آنرا ارزيابی کنيد. از ويژگيهای روده و عملکرد دفعی خود آگاه شويد. اثرات غذاهای مختلفی را که مصرف می کنيد، بر روده ها و عملکرد دفعی خود بدانيد. ياد بگيريد چه علائمی شما را از بروز يبوست آگاه می کنند، يا اينکه نياز به استفاده از يک برنامه دفعی داريد. Be informed آگاه باشيد. از عواملی که باعث بروز يبوست در مبتلايان به آسيب طناب نخاعی می شوند، آگاه شويد. Communicate . ارتباطات : اگر چه اين کتابچه مفيد است. اما بايد موارد موجود را با هميار، پرستار، پزشک خود در ميان بگذاريد، زيرا آنها می توانند به شما کمک کنند تا بتوانيد مراحل دفع مدفوع خود را به بهترين نحو ممکن اداره کنيد. تمرينات As much as possible . تا حد ممکن . ورزشها و تمرينات منظم يک ابزار خيلی مهم در پيشگيری از بروز يبوست است، لذا بايد اين تمرينات را روزانه انجام دهيد. Before your bowel Program. قبل از برنامه دفعی . ورزشها و تمرينات حرکتی، زمان بين مصرف شياف يا تحريک انگشتی و آغاز حرکات دفعی را کاهش می دهد. Causes more complete results. فراهم شدن نتايج کاملتر. ورزش و تمرينات قبل از آغاز برنامه دفعی، فعاليت روده ها را تحريک کرده و باعث مي گردد تا تخليه بسيار کاملی در قسمت تحتانی روده داشته باشيد. مايعات At least 8 glasses a day مصرف 8 ليوان مايعات در روز. شما بايد روزانه هشت ليوان مايعات بنوشيد. اگر کاتتريزاسيون متناوب مثانه انجام می دهيد و يا مشکلات قلبی، تورم ساقهای پا يا بيماريهای ديگری که مصرف مايعات را محدود مي کنند، داريد، پزشکتان می تواند به شما بياموزد که روزانه چقدر مايع مصرف کنيد. اگر مصرف مايعات برای شما محدود نشده است، مصرف بيشتر مايعات مفيد است. Benitite bowel transport . عبور مفيد و عالی مدفوع . مصرف زياد مايعات، مدفوع را نرمتر کرده و بر سرعت عبور مدفوع از روده می افزايد. Counteract Constipation. رفع يبوست . حتی اگر احساس تشنگی نداريد، بايد عادت کنيد که روزانه بطور منظم مايعات بنوشيد. بايد توجه داشته باشيد که مصرف مايعات کافی امری ضروری بوده و واقعا" می تواند در پيشگيری از بروز يبوست سودمند باشد. رژيم غذايی : اگر غذا کم می خوريد، سعی کنيد مصرف غذا را در طول روز تنظيم کنيد، اينکار باعث ميشود تا از يک اجابت مزاج منظم برخوردار باشيد. بعلت اثرات متفاوت غذاهای مختلف بر عملکرد دفعی روده ، شما بايد از اثرات غذاهای مختلف بر روند عملکرد دفعی خود آگاهی يابيد. بعضی غذاها تمايل به ايجاد مدفوع سفت و بعضی تمايل به ايجاد مدفوع نرم دارند، برخی نيز هيچ تاثيری ندارند. غذاهای ليست الف - ب - ج در زير توضيح داده شده اند. ليست الف )- غذاهای اين فهرست تمايل به ايجاد مدفوع سفت داشته و می توانيد ايجاد کنند. چرا؟ چون اين غذاها با يکديگر پيوند پيدا می کنند و به روده می چسبند، بطوريکه مدفوع، سخت تر و سفت تر به طرف انتهايی روده حرکت می کند. لیست ب )- غذاهای اين گروه، مدفوع نرمتری می سازند، تا حدی که ممکنست حتی باعث اسهال گردند. چرا؟ چون بعضی از اين غذاها مقادير بالايی از فيبر درخود داردند، و هنگام عبور از روده آب زيادی را بداخل مدفوع می کشند. اين عمل باعث ايجاد حرکات دفعی نرمتر می گردد. از طرفی نيز باعث ايجاد تحريکات بسيار فعال روده ها شده، و ايجاد اسهال را موجب می گردند ( به صفحه 21 مراجعه کنيد ). ليست ج )- غذاهای اين گروه معمولا" هيچ اثری بر روده ها و عملکرد دفعی ندارد. برای پيشگيری از يبوست بايد رژيم متعادلی شامل غذاهايی از 3 گروه فوق داشته باشيد، اما توجه کنيد که بخش کوچکی از رژيم غذايی شما مربوط به غذاهای گروه الف باشد. اگر مدفوع شما همچنان شل است و تمايل به ايجاد مدفوع سفت تری داريد، غذاهای بيشتری از گروه الف را در رژيم خود جايگزين کنيد. اما اگر مدفوع شما سفت است و زمان طولانی تری جهت عملکرد دفعی رضايتبخش صرف می کنيد، شما نياز به مصرف غذاهايی داريد که مدفوع را نرم تر کنند که با خوردن غذاهايی از ليست ب فراهم می شود.
يبوست می تواند يکی از عوارض جانبی بسياری از داروهای تجويزی باشد. در صورت مصرف دارو و با دوز بالا، يبوست ايجاد شده شديرتر می شود. بخش اعظمی از داروهای مورد مصرف ، شانس ايجاد عوارض جانبی شايع دارو را بالا می برند. اگر احتياج به ادامه درمان دارويی داريد و می دانيد که آن داروها يبوست ايجاد می کنند، می توانيد با بکار بستن اقدامات پيشگيرانه، شانس ايجاد يبوست شديد را کاهش دهيد، بايد بدانيد چه انواعی از داروها باعث يبوست می شوند، زيرا به شما کمک می کند تا برنامه دفعی خود را بطور مفيد و موثر اداره بماييد. بخاطر بسپاريد: در صورت تجويز داروهای جديد، در خصوص وجود عارضه يبوست ناشی از آن دارو، از پزشک و داروساز خود سئوال نماييد.
بيماريها می توانند بطور مستقيم يا غير مستقيم بر عملکرد روده ها تاثير بگذارند.
بيماريهايی که مستقيما" بر عملکرد روده ها اثر دارند عبارتنداز: سکته مغزی، ديابت و پارکيسنون چرا؟ چون اعصابی که پيامها را از طناب نخاعی به روده انتقال می دهند، ممکنست در اين بيماريها آسيب ببينند و لذا موجب بروز يبوست شوند. 2 . کدام بيماريها بطور غير مستقيم بر عملکرد روده ها اثر می گذارند؟ بيماريهای قلبی، پنومونی و زخمهای فشار بطور غير مستقيم بر عملکرد روده ها تاثير می گذارند. چرا؟ چون اين بيماريها می توانند اولا" باعث کاهش تحرک فرد شده و ثانيا" احتياج فرد را به دريافت انواع داروها بالا ببرند. همين دو عامل خطر ( که در صفحات قبل نيز به آنها اشاره شده است ) می توانند بر شانس بروز يبوست بيافزايند.
درصورتيکه عملکرد روده شما مستقيما" و يا غير مستقيم تحت تاثير بيماری قرار گرفته باشد، اتکاء شديد به رژيمهای درمانی، برای درمان بيماری يک اصل اساسی است. لذا بايد به درمان پيشگيرانه غير دارويی توجه اکيد داشته باشيد، يعنی بايد غذاهای سالم مصرف کنيد، مايعات کافی بنوشيد، روزانه ورزش کنيد و يک برنامه منظم فعال و موثر برای اداره صحيح عملکرد روده و روند دفع مدفوع خود داشته باشيد.
انجام برنامه دفعی در درمان پيشگيرانه از يبوست ، نقش حياتی ايفا می کند. يک برنامه دفعی موثر، بايد قادر باشد که روده را طبق يک اصول پيش بينی شده و منظم تخليه نمايد. اين برنامه بايد بتواند بطور بالايی احتمال ايجاد يبوست يا بی اختياری دفع مدفوع را کاهش دهد. هدف اينستکه برنامه دفعی موثر، بصورت بخشی از برنامه روتين و روزمره در آيد. اگر علائمی داريد که مويد يبوست شديد می باشد، نيازمند يک برنامه دفعی می باشيد. بنابراين بايد از علايمی که شما را متوجه بروز يبوست می کنند، آگاه باشيد و بدانيد با چه تغييرات موقتی می توانيد باقيمانده مدفوع خود را از روده دفع کنيد. با اين وجود يک برنامه صحيح و خوب جهت دفع، بايد بتواند از بروز يبوست شديد پيشگيری نمايد، اغلب افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی متعاقب آسيب،خيلي زودبه يك برنامه دفعي دست مي يابند. آنها اين برنامه و روشهای مشابه را برای سالها ادامه ميدهند، اين موضوع در همه افراد اين گروه ديده می شود و با آن راحت هستند. با اين وجود ممکن است آن برنامه، در حال حاضر بهترين روش مورد استفاده نباشد، وقتی افراد مسن تر ميشوند، ممکن است عوامل خطر بيشتری برای ايجاد يبوست داشته باشند. بنابراين افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی با افزايش سن بايد در برنامه دفعی خود تغييراتی ايجاد کنند. اکثر افراد کوادری پلژی اين برنامه را 3 تا 4 بار در هفته انجام می دهند. افراد با سطح پايين آسيب در طناب نخاعی بايد هر روز برنامه دفعی را انجام دهند. اين کار بدين خاطر است که عضلات اسفنکتر مقعدی آنها ممکنست ضعيف تر بوده و ممکنست خطر زيادتری برای بروز عوارض بد عملکرد دفعی داشته باشند، حتی اگر مدفوع در سرتاسر رکتوم موجود نباشد. در همه افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی، يک برنامه دفعی منظم می تواند به کاهش دفع بی اختياری گاز و مدفوع کمک کند. اين موضوع مهم است که برای انجام برنامه دفعی، زمانی از روز را انتخاب کنيد که در آن موقع راحت تر و آزادتر هستيد، يعنی زمانی که عجله ای برای انجام يا اجرای برنامه دفعی خود نداريد. بهترين زمان برای انجام برنامه دفعی، بعد از خوردن غذا ( ترجیحا" صبحانه) می باشد. زيرا خوردن غذا می تواند عملکرد روده و روند دفع مدفوع را تحريک کند. در پايان هر برنامه دفعی، يک انگشت ملبس به دستکش را که آغشته به ژل لوبريکانت می باشد در رکتوم برده و مطمئن شويد که رکتوم بطور کامل تخليه شده است. روشهای آماده سازی و انجام برنامه دفعی 1-صندلی دفعی يا توالت بهتر است برنامه دفعی را در حالت نشسته انجام دهيد (و نه در حالت درازکش) زيرا کشش جاذبه کمک می کند که مدفوع به طرف پايين روده حرکت کند. وقتی برای انجام برنامه دفعی به زمانی بيشتر از 30 دقيقه جهت نشستن روی صندلی احتياج داريد، جهت جلوگيری از زخمهای پوستی می توانيد از پوششی برای صندلی توالت خود استفاده کنيد. اگر آسيب طناب نخاعی در سطوح پايين داريد، استفاده از پوشش فوق نيز کمک ميکند تا بتوانيد تعادل خود را روی صندلی حفظ نماييد. در کل اين روش شما را قادر ميسازد تا مدفوع بطور موثر بطرف پايين حمل شود. اگر بعلت نشستن مبتلا به هموروئيدهای دردناک شده ايد، بايد روزانه يک شياف يا داروی درمان هموروئيد مصرف کنيد و بعد از هر برنامه دفعی به درمان مشکل بپردازيد. 2 . تحريک انگشتی: از تحريک انگشتی ميتوان بتنهايی يا پس از مصرف شياف استفاده کرد. راه مناسب برای استفاده از تحريک انگشتی اينست که يکی از انگشتان ملبس به دستکش را به ژل لوبريکانت آغشته کرده و حدود 5-7/5 سانتی متر درون مقعد فرو بريد تا اسفنکتر داخلی (حلقه عضلانی داخل مقعد ) را حس کنيد. سپس 3-4 بار حلقه فوق را ماساژ داده تا حلقه شل شود. شل شدن حلقه امکان عبور مدفوع را برای دفع ايجاد می کند. ممکنست بطور متعدد نياز به انجام اين عمل داشته باشيد تا اسفنکتر شل شود. بين هر تحريک انگشتی 5 تا 10 دقيقه منتظر بمانيد. اگر از شياف استفاده می کنيد تحريک انگشتی را 10 الی 30 دقيقه پس از مصرف شياف آغاز کنيد. بعد از هر برنامه دفعی بايد تحريکات انگشتی را اضافه کنيد. البته بايد بين هر تحريک 5 الی 10 دقيقه صبر کنيد. اينکار خطر حوادث بعدی برنامه دفعی را کاهش می دهد. اگر بهيچوجه طی 15 دقيقه چيزی خارج نشد، می توانيد برنامه دفعی خود را خاتمه دهيد. 3 . ماساژ شکمی : ماساژ شکمی را معمولا" بعد از مصرف شياف يا پس از اولين تحريک انگشتی انجام ميدهند. با کف دست قسمت پايين طرف راست شکم را فشار داده و آنرا با ماساژ به طرف دنده ها و امتداد طرف چپ شکم ادامه دهيد. با توجه به شکل صفحه 5 ماساژ را در طول کولون آغاز کرده و بسوی رکتوم ادامه دهيد. عمل ماساژ را هر سی ثانيه يکبار بتعداد 10 بار تکرار کنيد تا بهترين نتيجه را بگيريد. 4 . شياف ها ( Magic Bullet,bisacodyl,glycerin 5 ) اگر مدفوع سفت شده در رکتوم تجمع کرده است، گليسرين يک شياف نرم کننده ای است که می تواند محل انسداد را ليز کرده و عبور مدفوع را تسهيل کند. شياف بيزاکوديل نه تنها مدفوع را نرم می کند بلکه روده را نيز تحريک می کند. اين دارو بسيار موثر بوده و بطور شايع مصرف می گردد. اگر به اين نتيجه رسيديد که شياف بيزاکوديل در طولانی مدت تاثير زيادی ندارد ( بدين معنی که نتايج مورد انتظار دير حاصل می شود يا تخليه روده بطور کامل انجام نمی گيرد)، بايد درمورد شروع مصرف Magic Bullet از پزشک خود سئوال کنيد. Magic Bullet نوعی ديگر از شياف بيزاکوديل می باشد که پس از مصرف سريعتر شکسته می شود، لذا سرعت بالاتری را برای شروع فعاليت خود دارد.
توجه : اگر قبل از استفاده شياف، مثانه خالی باشد کمک کننده است. 5 . تنقيه ( با آب لوله کشی، روغن معدنی ، Fleet 6) : اگر طی سه روز يا بيشتر حرکت دفعی نداشته ايد و يا احساس می کنيد که هميشه قسمت اعظم مدفوع در رکتوم باقی می ماند، بعد از انجام برنامه دفعی، شما می توانيد از نتقيه استفاده کنيد. اغلب مردم برای نگهداری مايع نتقيه درون روده، دچار مشکل ميباشند، اما تمهيدات کمکی در دسترس هستند. تنقيه را قاعدتا" نبايد بدلايل زير بطور روتين استفاده کرد:
6 . لاگزاتيوها: 1) لاگزاتيوهای محرک ( شامل Exlax 9, Senna 10 , Cascara 11 , Peri-Colace7, Dulcolax 8) : اين داروها روده را شديدتر و منظم تر به طرف پايين منقبض کرده و عبور مدفوع را تسهيل می کنند. اين نتايج طی 12-6 ساعت رخ می دهند، بطوريکه اگر صبحگاه ، اين برنامه دفعی را اجراء کنيد، مراحل فوق الذکر در خواب اتفاق می افتند. 2)لاگزاتيوهای Bulk يا بسته ای بصورت پودر که توليد حجم در روده می کنند (شامل: Citrucel 14, Metamucil 13, Fibercon 12, Calcium Ploycarbophil 15, Psyllium ) :
عملکرد اين داروها مشابه زمانی است که فرد، رژيم غذايی با فيبر زياد مصرف کرده باشد، يعنی آب را بداخل مدفوع کشيده و يک حرکت دفعی راحت و نرم ايجاد می کنند، که عبور مدفوع از روده را تسهيل می بخشند. اين داروها از فيبرهايی که از گياهان و ميوه ها استخراج شده، ساخته می شوند و در سه شکل ، قابل دسترس هستند: پودرها که با آب مخلوط می شوند، ويفر ( Wafer 16) قرص، هنگام استفاده هر سه نوع داروی فوق ، بايد هميشه حدود 8 ليوان مايع در طول روز بنوشيد. اين داروها معمولا" 3 يا 4 بار در روز همراه مايعات مصرف می شوند و در طولانی مدت نيز خطر ندارند. برخی در آغاز مصرف دارو دچار نفخ شکم می شوند، اما اين عارضه جانبی عموما" بعد از 3 الی 4 هفته پس از مصرف از بين می ر ود. 3) لاگزاتيوهای منيزيومی ( شامل : منيزیوم ستيرات، شير منيزی ) اين داروها طی 1 تا 2 ساعت نتايج خود را بروز ميدهند، اما اغلب باعث از دست دادن حجم زيادی مدفوع می شوند و خطر بی اختياری مدفوع را نيز افزايش می دهند. اين داروها برای استفاده دائمی پيشنهاد نمی شوند. 4) سوربيتول، لاکتولوز، Golytely 17: اين مايعات شيرين مزه، آب را بداخل مدفوع کشيده و حرکات روده را نرمتر و روانتر ميکنند. نتايج اين فرآيندها طی مدت 6 الی 12 ساعت اتفاق می افتد، بنابراين ممکنست شب با مايعات مصرف شوند. اگر دوز زيادی مورد نياز است، ممکن است 2 بار در روز استفاده شوند: صبح و شب. اين داروها بندرت موجب ايجاد عوارض جانبی می گردند و برای ايجاد يک عادت اجابت مزاج منظم در طولانی مدت ، مفيد هستند. 5) نرم کننده های مدفوع ، Colace 18: اگر چه اين داروها اغلب بعنوان لاکزاتيو مصرف می شوند. اما بايد توجه داشت که نرم کننده های مدفوع هيچ عملکرد لاگزاتيوی ندارند. اين داروها مدفوع را نرم می کنند اما روده را تحريک نمی کنند، بنابراين در درمان يبوست موثر نمی باشند. نرم کننده های مدفوع بايد فقط در افراديکه در معرض خطر بروز يبوست نيستند مصرف شوند و در افراديکه حرکات دفعی خيلی سخت دارند بايد همراه يکی از لاگزاتيوها مصرف گردند. راهنمای برنامه دفعی : در زير، راهنمای کل برنامه دفعی تيپيک بر پايه سطح ضايعه بصورت يک ليست کنترلی آورده شده است. همه افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی بايد يک تقويم و تابلو برنامه دفعی منظم را درست کنند و واقعا" به آن عمل کنند. برنامه ريزی خود را بطور روزانه در زمانهای مشابه و ترجيحا" پس از صرف غذا طراحی کنيد.
اگر آسيب طناب نخاعی در سطوح بالای ستون فقرات يا گردن رخ داده است (روده اسپاستيک ) :
اگر آسيب طناب نخاعی در سطح پايين ستون فقرات رخ داده است: برنامه دفعی خود را برای يک يا دو با در روز تنظيم کنيد. رکتوم را طبق يک روند متوالی از مدفوع پاک کنيد، زيرا اينکار به پيشگيری از حوادث بعدی کمک می کند.
توجه : شما بايد برنامه دفعی خود را در دفترچه خاطرات روزانه ثبت کنيد. موارديکه بايد ثبت شوند عبارتند از: a)تاريخ ، مدت زمان و نتايج هر برنامه دفعی . b)هر گونه روش درمانی ( لاگزاتيوها، شيافها، تنقيه ها) مورد استفاده که تخليه مدفوع و برنامه شما را موثر تر کرده است. c) تاريخ و شدت هر گونه علائم گوارشی و دفعی وابسته، که تجربه کرده ايد. سئوالات شايعی که اغلب مبتلايان به يبوست می پرسند؟
به منظور جلوگيری از تجمع مدفوع در روده و بدتر شدن يبوست، بايد هنگام خواب، سوربيتول يا لاکتوز (15 الی 30 ميلی ليتر ) يا 2 قرص senna مصرف کنيد. سپس برنامه دفعی خود را در موعد مقرر در روز بعد تکرار کنيد. 2 . اگر طی 4 روز يا بيشتر هيچ حرکت دفعی نداشته باشم چه کاری بايد انجام دهم؟ در اين حالت بايد 2 تا 3 ساعت قبل از انجام برنامه دفعی خود، يک لاکزاتيو با قدرت بالا از قبيل Golytely ( نيم تا يک ليتر ) مصرف کنيد. 3 . وقتی مدفوع خيلی سفت است چه کاری بايد انجام دهم ؟ اگر مدفوع خيلی سفت داريد، بايد رژيم غذايی خود را بر اساس جدول مربوط به رژيم غذايی تنظيم کنيد. يعنی بيشتر از غذاهای فيبردار و کمتر از غذاهايی که موجب بروز مدفوع سفت می شوند استفاده کنيد و همچنين مايعات بيشتر بنوشيد. اگر مشکل هنوز ادامه داشت بايد يک لاگزاتيو Bulk تا حداکثر 3 بار در روز مصرف کنيد و يا از سوربيتول يا لاکتولوز يک يا دو بار در روز همراه تغيير در نوع رژيم غذايی، بهره جوييد. 4 . فيبرهای موجود در رژيم غذايی و لاگزاتيوهای Bulk باعث نفخ و تورم شکم شده و عمدتا" گاز دفع می گردد، چه کاری بايد انجام دهم ؟ همراهی فيبر و لاگزاتيوهای Bulk اغلب دليل ناخوشی های موقتی می گردند. نفخ شکم، درد شکمی، اتساع شکم و تب باشد، يعنی اگر حرکات دفعی آبکی بيش از 3 بار در روز داريد، يا اگر بمدت 2 روز يا بيشتر اسهال ادامه داشت بايد سريعا" به پزشک معالج خود، مراجعه کنيد. 5 . چگونه می توان از بروز هموروئيد جلوگيری کرد؟ شما بايد از اقدامات پيشگيرانه جهت اجتناب از يبوست استفاده کنيد. اينکار باعث ميشود که مدت زمان صرف شده جهت انجام برنامه دفعی بواقع کاهش يابد. درمان زودرس هموروئيد ممکنست از بزرگ شدن هموروئيد جلوگيری کند. بايد برای توصيه های مفيدتر با پزشک خود مشورت کنيد. 6 . با افزايش سن آيا نياز است برنامه دفعی را تغيير داد؟ عوامل خطر موثر در بروز يبوست با افزايش سن بيشتر می شوند، چرا که ممکن است طولانی شدن برنامه دفعی بعلت افزايش سن باشد. با اين وجود اگر اقدامات پيشگيرانه و توالی برنامه دفعی را بيشتر نماييد و فرآورده های لاگزاتيو را نيز بطور صحيح مصرف کنيد، می توانيد از بروز يبوست پيشگيری نماييد. 7 . بعضی افراد مبتلا به آسيب طناب نخاعی جهت رفع مشکلات دفعی، کلستومی کرده اند- اين روش دقيقا" چيست و آيا هيچوقت برای من نياز ميشود؟ کلستومی يک روش جراحی است که کولون را به سطح شکم باز می کند. بنابراين مدفوع می تواند در يک کيسه قابل تعويض جمع آوری شود. بخش کوچکی از مبتلايان به آسيب طناب نخاعی از اين روش استفاده می کنند، در واقع اين افراد بعلت يبوست شديد و دائمی و علايم همراه ( از قبيل برنامه دفعی طولانی که گاهی 4 ساعت يا بيشتر در روز طول می کشد، هموروئيدهای دردناک، اتساع و درد شديد شکم و بی اختياری مدفوع ) از اين روش استفاده می کنند. يبوست شديد می تواند با توجه به قدرت افراد، موقعيت کاری و اجتماعی آنها را تحت تاثير قرار دهد. کلستومی اغلب باعث کاهش علايم شده و فرد را قادر می سازد تا زمان کمتری برای انجام برنامه دفعی صرف کند. 8 . گاهی اوقات خارج کردن شياف از داخل بسته و پوشش مشکل است، چه کار بايد انجام داد؟ دلايل بسياری برای اين مشکل وجود دارد، مواد ترکيبی مورد استفاده در اغلب بسته بندی های شياف ها، از نوعی است که خارج کردن شياف را با مشکل روبرو ميکند. اگر به سادگی قادر به بازکردن پوشش شياف نيستيد، ممکنست به ايجاد يک شکاف روی سرتاسر بسته شياف با يک چاقوی تيز کوچک نياز داشته باشيد. در صورت نياز ترجيح داده می شود از يک داروساز بخواهيد که اين عمل را برای شما انجام دهد. اگر مشکل، نم و رطوبتی است که باعث لغزش شياف در داخل بسته می شود، بهتر اينست که اول آنرا داخل يک ليوان آب يخ بمدت 20 دقيقه قرار دهيد. اينکار باعث می شود که هم راحتتر از داخل بسته بيرون آيد و هم راحتتر کار گذاشته شود. 9 . بطور پيشرونده، انجام تحريک انگشتی و کارگزاری شياف توسط خودم دائما" مشکل تر می شود. آيا اين بدين معنی است که بزودی مجبورم جهت انجام اين اعمال به ديگران وابسته شوم؟ برای افرادی که انگشتان ماهری ندارند، روشها و ابزارهای کمکی وجود دارد. از پزشک خود سئوال کنيد آيا اين وسايل می توانند برای شما مفيد باشند؟ 10 . در چه شرايطی واقعا" بايد با پزشک تماس حاصل کرد؟ در صورت داشتن شرایط ذيل، جهت ارزيابی وضعيت خود بايد با پزشک خود تماس حاصل کنيد: الف ) اتساع يا درد شکمی وخيم تر از حد معمول که با انجام برنامه دفعی تخفيف نمی يابد. ب ) علايم اتونوميک ديس رفلکسی که با برنامه دفعی يا تخليه مثانه تخفيف نمی يابد. ج ) استفراغ يا اسهال مداوم ( 2 روز يا بيشتر ) بخاطر بسپاريد : يبوست يک وضعيت جدی است اگر سئوال ديگری غير از سئوالات مذکور راجع به دفع يا برنامه دفعی داريد پاسخ آنرا از پزشک معالج خود جويا شويد. (( به اميد سلامتی هر چه بيشتر شما )) AUTHORs: Danielle Harari, M.D. Clinical Director, Massachusetts General Hospital Beacon Hill Geriatric Associates Medical Instructor, Harvard Medical School Medical Associate, GRECC, Brockton/West Roxbury VAMC Jerrilyn Quinlan Research Assistant, Massachusetts General Hospital and GRECC, Brockton/West Roxbury VAMC Steven A. Stiens, M.D. Assistant professor Rehabilitation, University of Washington Staff Physician, SCI Service, Seattle VAMC ***
The publication of this booklet was made possible by a grant from the paralyzed Veterans of America (PVA) Spinal Cord Injury Education and Training Foundation (ETF) to Danielle Harari, M.D. The authors thank the patients and staff of the Spinal Cord Injury Service of the Brockton/West Roxbury VAMC for their cooperation in the evalu .
1-اتونوميک ديس رفلکسی ( AD) سندرم حادی است که در اثر تخليه ناگهانی پيامهای عصبی سمپاتيک در افراديکه دچار ضايعه نخاعی بالاتر از سطح T6 می باشند ايجاد ميگردد و مجموعه علائمی را ايجاد می کند که عمدتا" شامل: افزايش فشار خون، سردرد، تعريق، احتقاق بينی، برافروختگی صورت و بالا تنه، سيخ شدن موها و کاهش ضربان قلب می باشد . ( مترجم ) 2-مسهل های خوراکی مورد نظر می باشند. ( مترجم ) 3- قسمت انتهايی روده بزرگ که به مقعد ختم می شود و در فارسی راست روده گفته می شود. ( مترجم ) 4-مايع لزج و قوام دار بلغمی شکل ناشی از ترشحات جدار و سلولهای مخاطی روده ها را موکوس می گويند. ( مترجم ) 5- شياف گليسيرين و Magic Bullet در بازار داروئی ايران موجود نيست و شياف های لاگزاتيو می باشند که ترکيبات چرب کننده و نرم کننده دارند. ( مترجم ) 6-Fleet مخلوط سديم فسفات منوبازيک + سديم فسفات دی بازيک می باشد اما در ايران وجود ندارد. در واقع نوعی لاگزاتيو می باشد. 7-peri-colace: ترکیب Casanthranol+ docusate Na است اما درايران وجود ندارد. 8-Dulcoax: همان Bisacodyl است که در ايران وجود دارد. 9-Exlax: همان Senna می باشد. ( به شماره 10 رجوع شود. ) 10-Senna: از برگهای گياه سنا بصورت پودر يا بصورت Bulk قابل دسترسی در عطاريها و يا بصورت قرص Cinnalax , C.lax - شربت Cenamed و برای بچه ها با نام Cengole در بازار داروئی موجود است. 11-Cascaraبصورت Bulk در عطاريها وجود دارد و پودر برگهای گياه مربوطه می باشد. 12- Polycarbophil calcium: Fibercon در ايران وجود ندارد. 13- Metamucil: همان Ispaghula يا گياه اسفرزه می باشد که بصورت پودر Psyllium در ايران وجود دارد. ملينی بسيار عالی است و اثرات انقباضی در روده ها به هيچ عنوان ندارد و بهترين ملين Choice دوران حاملگی است. 14- Metlylcellulose متيل سلولز ( که بعنوان پايه در بسياری از داروها بکار می رود ) داروی ملين است در ايران وجود ندارد و توصيه نیز نمی شود. 15-Calcuim Polycarbophil : در ايران وجود ندارد. ( مترجم ) 16- منظور نوعی نان شيرينی است که حاوی ترکيبات لاگزاتيو در اين مورد خاص می باشد. 17-Golytely : يا Macrogo به احتمال فراوان از طريق مراکز تک نسخه ای قابل تهيه می باشد. ( استفاده محدودی در دنيا دارد ) . 18- Docusate Na: Colace است اما در ايران وجود ندارد. مشابه peri-colace که قبلا" توضيح داده شد ميباشد. **** منبع : كتابچه آموزشي " يبوست در آسيب طناب نخاعي "-نويسنده : دانيل هرري و همكاران -ترجمه : دكتر محمد علي عموكرمي - دكتر هادي شجاعي - ناشر پژوهشكده مهندسي و علوم پزشكي جانبازان -چاپ اول زمستان 1383- تيراژ: 20000
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
براي اطلاع از به روز رساني سايت مشترك شويد |
||
|
|
مرکز ضايعات نخاعی جانبازان
مهرماه هزار سيصد و هشتاد و چهار
info@isaarsci.ir
Copyright © 2005 Isaarsci Website . All rights reserved
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.