تغذيه سالم در افراد دارای ضايعه نخاعی

www.isaarsci.ir

مقدمه دلايل زيادی برای  غذا خوردن وجود دارد.  جدا از جنبه لذتي وارضا شدن ازخوردن ،  نوع وروش تغذيه به لحاظ اجتماعی و فرهنگی دارای اهميت بالايي است. غذا مخلوطی از مواد مغذی مي باشد که بدون آنها زنده نخواهيم ماند. مواد مغذی در غذاها حفظ تندرستي وبهداشت بدن، بر اساس جذب مواد مغذی متعادل استوار است. مواد مغذی ، ترکيباتی هستند که بدن جهت انجام فعاليتها به آنها نياز دارد. مهمترين مواد مغذی موجود در غذاها عبارتند از : کربوهيدراتها - انرژی مورد نياز برای انجام فعاليتهايي نظير تنفس، حرکت، تفکر و حفظ درجه حرارت بدن را تامين می کنند. پروتئين ها - سازنده اصلی ساختمان بدن را تشکيل می دهند. عضلات، پوست ، مو و خون همگی از پروتئين ساخته  شده اند   ودرواقع پروتئينها برای رشد و بازسازی تمام قسمتهای بدن مورد نياز هستند. چربی ها- منبع متمرکزی برای ذخيره توليد انرژی محسوب مي شوند. ويتامين ها و مواد معدنی- برای تندرستی بدن، ضروری بوده، و تنها به مقدار بسيار ناچيزی در بدن مورد نياز هستند. افزايش يا کاهش مقدار بسيار کمی از آنها می تواند باعث عدم تعادل و بروز بيماری گردد. فيبر- بخش غير قابل هضم غذاهای گياهی است و در واقع مواد غذائی مورد نياز باکتريهای روده را تامين می کند، بطوری که از بروز يبوست پيشگيری می کند. آب - ضروری ترين ماده مغذی نسبت به ساير مواد است.  برای هر عملی که در بدن صورت می گيرد،آب مورد نياز است و بطور مداوم از طريق عرق يا ادرار دفع می شود. بنابراين ضرورت دارد که بطور منظم آب از دست رفته جايگزين شود. روزانه بايد حداقل 6 تا 8 ليوان بصورت آب مصرفی يا به شكل ساير مايعات  وارد بدن گردد. اجزای رژيم غذائی مناسب و سالم متخصصين تغذيه، غذاها را بر اساس مواد مغذی موجود در آنها تقسيم بندی می کنند. گروههای اصلی غذاها عبارتند از : نان و غلات :  نان و غلات مهمترين منبع کربوهيدرات هستند.   وعده های غذائی غنی ازاين مواد منبع مناسبی از فيبر، ويتامينهای گروه B و منيزيم محسوب می شوند. سبزيجات : سبزيجات غنی از ويتامينها و مواد معدنی، آنتی اکسيدانها، ويتامين C و فيبر هستند. سبزيجات زرد يک منبع اختصاصی از بتاکاروتن می باشند وسبزيجات سبز نيز منبع غنی از ويتامين و اسيدفوليک هستند. ميوجات : ميوهجات نيز تامين کننده فيبر، انرژی و آب بوده و منبع اصلی ويتامين C هستند. گوشت و غذاهای پروتئينی : فراهم کننده پروتئين هستند. مخصوصا" گوشتهاي قرمز حاوي مقادير مناسبی از آهن و روی مي باشند. فرآوردهای گوشتی دام ها غنی از ويتامين B12 هستند. بنشنجات نيز منبع خوبی از پروتئين و فيبر به حساب می آيند. فرآورده های لبنی :يک منبع عالی از کلسيم بوده و همچنين پروتئين و انرژی را تامين می کنند. چربيها و قندها :منبع خوبی از انرژی يا کالريهای اضافی بوده و برای افراد کم وزن مفيد هستند. يک رژيم غذائی سالم و بهداشتی چيست؟ "تنوع و اعتدال" دو کليد اصلی تغذيه مناسب وسالم هستند. نکات اساسی که در رابطه با يک رژيم غذائی بهداشتی و سالم مطرح ميباشند،عبارتندازاينكه فرد بايد اطمينان داشته باشد که رژيم غذايی او : حاوی مقدار زيادی ميوه و سبزيجات جهت تامين ويتامين C ، آنتی اکسيدان ها، فيبر و سايرويتامينها و مواد مصرفی ضروری بدن باشد. حاوی مقدار کافی نان وغلات جهت تامين انرژی کافی، فيبر و ويتامين ها باشد. حاوی مقداری فرآورده های لبنی جهت تامين کلسيم، پروتئين و انرژی باشد. حاوی مقداري گوشت و مواد پروتئينی جهت تامين پروتئين کافی ، آهن و روی مورد نياز بدن باشد. حاوی مقدار بسيار ناچيزی چربی و مواد قندی باشد. يک رژيم غذائی که غنی از ميوه ، سبزيجات همراه با نان و غلات بوده وهمچنين حاوی پروتئين و فرآورده های لبنی کافی  باشد، دارای فيبر فراوان ، چربی کمتر و غنی از پروتئين و مواد معدنی ضروری خواهد بود. عموما"، اين گونه رژيمهاي غذائی خطر زخمهای فشاری، يبوست، چاقی مفرط و همچنين خطر بيماری های قلبی و سرطان رابطورچشمگيري کاهش می دهد. بعضي از نکات مهم كه در بيماران دارای ضايعه نخاعی ازاهميت زيادي برخورداراست ،عبارتند از: کنترل وزن يبوست پيشگيری از عفونت دستگاه ادراری الکل مراقبت از نواحی تحت فشار کنترل وزن : با شروع ضايعه نخاعی، اشتهای فرد کاسته شده و وزن وی کم می گردد بنابراين دراين زمان معمولا" نياز به منابع پروتئينی و منابع انرژی بيشتر می شود .ازجمله شيرهای غنی شده ، ماست ، پنير و بيسکويت . اغلب وعده های غذائی کوچک بصورت ميان وعده می تواند به اشتها و جذب غذا کمک کند. در جدول زيرالگوهايی ازمصرف پروتئين و انرژی اضافی  ارائه شده است.       روشهاي رسيدن به وزن مطلوب استفاده از نوشيدنی های حاوی شير غنی شده :ازجمله افزودن 3 قاشق غذاخوری پودر شير به يک فنجان شير و استفاده از طعم دهنده هائی مثل ميلو ( Milo ) ، اوا لتين ( ovaltine) ، بستنی و غيره به آن. استفاده از نکتار ميوه: از جمله مخلوط کردن يک عدد موز داخل شير غنی شده . استفاده از ماست ، بستنی يا مايعات حاوی شير بين وعده های غذائی. مصرف کمی ميوه های مغزدار ( مثل بادام، فندق، پسته و غيره )، ميوه های خشک، بيسکويت و پنير ، يا بسته های غذائی بهداشتی، مصرف سوپ های غنی شده با شير بجای آب . افزودن پنير يا سس پنير به سوپ ها و سبزيجات مصرفي. افزودن خامه به غلات صبحانه ، نوشيدنی ها و پوره سيب زمينی.   به محض بهبود اشتها و رفع کاهش وزن، فرد می تواند مصرف اين وعده های غذائی  کوچک  را حذف کند. در مراحل بعدی، پيشگيری از اضافه وزن در اولويت بالاتری قرار دارد. وزن اضافی می تواند منجر به کاهش توانائی حرکتی، مشکل شدن جابجائی فرد و افزايش خطر بروز زخمهای فشاری گردد. موثرترين راه پيشگيری از اضافه شدن وزن، مصرف فراوان ميوجات، سبزيجات،غذاهاي حاوي غلات حبوبات ومقدار بسيار جزئی فرآورده های چربی می باشد. بايد بخاطر داشت که اعتدال در مصرف غذاهای رستوراني و آماده مي تواند به عنوان بخشی از يک رژيم غذائی بهداشتی محسوب گردد. در زيرروشهائی که می تواند فرد را در مصرف کمتر چربی ها راهنمايی کند ، ارائه شده اند.     روشهای  کمترمصرف كردن چربی  جدا کردن چربی از روی گوشت. جدا کردن پوست مرغ. استفاده از شير کم چرب از جمله جدا کردن خامه يا چربی شير بطوردستي( فيزيکی). مصرف ماست کم چرب و پنير کم چرب. پختن غذا با حداقل روغن، کره يا مارگارين . تنها بايد لايه بسيار نازکی از کره يا مارگارين روی نان مصرف گردد. استفاده از سس های گوجه فرنگی بجای سس های خامه ای جهت غذاهايی مثل ماکارونی.  نبايستی کره يا مارگارين زياد به سبزيجات افزوده شود. استفاده از سس سالاد بدون چربی. خوراکيهائی مثل چيپس، شکلات و کيک فقط بايد هر از گاهی وبمقداربسياركم مصرف شوند. غذاهای آماده فقط بايستی گاهی اوقات مصرف گردند.   روشهای پيشگيری از يبوست مصرف روزانه حداقل 2 قطعه ميوه. مصرف حداقل پنج نوع سبزيجات مختلف روزانه در حدود 2 تا 3 فنجان استفاده روزانه از حبوبات و نان سبوس دار. هيچکدام از وعده های غذائی نبايستی حذف شوند. مخصوصا" صبحانه.  بايدصبحانه ای انتخاب شود که غنی از حبوبات فيبردار باشد. بايد روزانه حداقل 6 تا 8 ليوان مايعات نوشيده شود.   يبوست يبوست يکی از عوامل مهم ناراحتی افراد بوده و می تواند موجب آزردگی آنان گردد. مصرف فيبر و مايعات در پيشگيری از يبوست اهميت بسيارزيادی دارد. فيبر بخش غير قابل هضم غذاهای گياهی محسوب می شودو باعث جذب آب از روده شده و با افزايش حجم مدفوع و نرمتر کردن آن ، باعث تسهيل حرکت مدفوع در روده می گردد. بهترين راه برای افزايش مصرف فيبر، خوردن ميوه، سبزيجات، بنشنجات نظير لوبيا يا عدس و همچنين نان های سبوس دار و مصرف صبحانه غنی از حبوبات فيبردار است. پيشگيری از عفونتهای دستگاه ادراری معمولا" مصرف مايعات به ميزان حداقل 2 ليتر در روز جهت رقيق نگه داشتن ادرار و کاهش خطر عفونت و سنگهای کليه کافی است. عصاره کرانبری ميتواند در جلوگيری کردن از رشد باکتريهای در ديواره مثانه موثر باشد. مراقبت از نواحی تحت فشار بدن افرادی که دارای زخمهای فشاری هستند ، به يک رژيم غذائی مناسبي نيازدارند ،به نحوی که ميزان روی و ويتامين C نيزدر آن افزايش داده شده باشد. چنانچه فرد زخم بستر داشته باشد، بايستی با يک متخصص تغذيه مشاوره نمايد، تا ميزان مناسب پروتئين ، انرژی ، روی و ويتامين C را در رژيم غذائی وی معين نمايد.   **** منبع : کتاب " راهنماي  آسيب نخاعي - بخش " تغذیه سالم درافراد دارای آسیب نخاعی" -ترجمه :  مهندس عباس کاشی - انتشار سایت مرکز ضایعات نخاعی جانبازان- دی ماه 1385 -  Handbook of Spinal Cord Injuriy     QSCIS-

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد