اصول سازگاري با معلوليت در افراد معلول ضايعه نخاعي و خانواده‌هاي آنان

www.isaarsci.ir

قطع كامل يا بخشي از مهمترين رشته عصبي موجود در بدن كه از آن به عنوان رشته نخاعي نام برده مي شود، بدون شك پيامدهاي رواني و جسماني قابل توجهي را براي فرد مبتلا به دنبال خواهد داشت كه آگاه سازي افراد دچار ضايعات نخاعي و خانواده‌‌هاي آنان در اين خصوص امري ضروري است. از دست دادن تواناييهاي حسي و حركتي در بخش اعظمي از اندامهاي بدن و وابستگي مفرط به ديگران چنان رنجي را بر فرد تحميل مي سازد كه تنها افراد دچار اين ضايعه قادر به درك ابعاد آن خواهد بود.

بسته به اينكه آسيب ديدگي نخاعي در چه سطحي ايجاد شده باشد، شدت واكنشهاي عاطفي مبتلايان متفاوت خواهد بود. خشم و انكار واقعيت ، نخستين تجربه رواني است كه در مواجهه با فرد آسيب ديده و حتي خانواده وي شاهد آن خواهيم بود.   ضايعه نخاعي، تناسب اندام و جاذبه ظاهري شخص را از وي ستانده است. او را از كار بيكار نموده و مشكلات عديده‌اي را در مناسبات اجتماعي فراروي وي قرار داده است.  خانواده نيز با اين وضعيت دست به گريبان است و روش رويارويي با آن را نمي داند. در برخورد با افراد آسيب ديده و خانواده‌هاي آنان ، نخست بايد همدلي و همدردي را پيشه كار خود قرار دهيم. آنها بايد احساساتشان را به راحتي ابراز كنند و ما نيز مي بايستي با صبر و متانت به حرفهايشان گوش فرا دهيم و براي افكارشان احترام قائل شويم. ياس، افسردگي و انزواي اجتماعي نيز از ديگر واكنشهاي اين افراد به شمار مي رود. مربيان بايد بكوشند تا ضمن كمك به آسيب ديدگان و خانواده‌هاي آنان در سپري نمودن اين مراحل، به تدريج آنان را با واقعيت موجود آشنا سازند.

وظيفه يك روانشناس يا مربي آگاه، تاكيد بر ارزش انساني فرد معلول در نظر خود وي و اطرافيان او است. يك معلول ضايعه نخاعي كماكان انساني برخوردار از فعاليتهاي ارزنده فكري و روحي است كه بايد آن را شناسايي كرده و به كار گيرد. مربيان همچنين بايد تلاش كنند تا خانواده‌هاي افراد آسيب ديده آگاهي لازم را در خصوص مشكلات و محدوديتهاي معلولان ضايعه نخاعي و شيوه‌هاي كمك موثر به آنان به دست آورند. اين گروه از معلولان در بسياري از كارهاي شخصي خود به كمك ديگران نيازمندند. دفع ادرار و مدفوع در اين افراد بايد به كمك وسائل كمك بهداشتي صورت گيرد. آنان بايد براي حركت دادن اندامها و بازيابي تواناييهاي از دست رفته خود از تجهيزات كمك توانبخشي استفاده كنند. در افرادي كه به دليل قطع كامل رشته نخاعي به ويژه در ناحيه گردن دچار آسيب شده‌اند، حتي پوشيدن لباس يا غذا خوردن نيز مي بايستي به كمك ديگران انجام شود. خانواده بايد اين نيازها را بشناسند و شيوه برآورده ساختن آن را بياموزد. 

فرد معلول ضايعه نخاعي از همان عزت و احترامي برخوردار است كه پيش از آسيب ديدگي از آن بهره‌مند بوده است. اين نكته‌اي است كه در تعامل با شخص مبتلا حتما” بايد آن را مدنظر قرار داد. فرد آسيب ديده زماني مي تواند نيازهاي خود را به راحتي با اطرافيان خود مطرح كند كه احترام متقابل بر مناسبات موجود حاكم باشد.

مربي مي تواند به معلول ضايعه نخاعي و خانواده وي كمك كند تا نگاه خود را نسبت به شرايط موجود تغيير دهند. هر چند اين نوع از معلوليت، شرايط سختي را به افراد مورد نظر تحميل مي كند اما در عين حال دنياي جديدي را به روي آنان مي گشايد. چه بسا با افراد متفاوت و مسيرهاي تازه‌اي آشنا شوند كه تاثيرات بسيار مثبتي بر سرنوشت آنها داشته باشند. بايد به اين افراد آموخت كه وقايع غير قابل پيش بيني، موجب اميدواري ما هستند. بنابر اين مي بايستي تلاش كنيم تا در اين دنياي جديد، الگوهاي موفقي را به توانخواهان مزبور معرفي كنيم تا در سايه اين آشناييها، حس خودباوري را در افراد تازه آسيب ديده تقويت نماييم.

فرد معلول ضايعه نخاعي بايد تشويق شود تا اندامهاي خود را به حركت درآورد و خانواده نخستين كانوني است كه مي بايستي شرايط لازم را براي جنبش و تحرك فرد فراهم آورد. محيط خانه بايد به شكلي طراحي شود كه شخص مبتلا بتواند آزادانه در آن تردد كند. فضاي داخل منزل ميبايستي عاري از هرگونه موانع محيطي باشد. عرض درهاي ورودي بايد به اندازه‌اي باشد كه صندلي چرخدار به راحتي از آن عبور كند. وسائل مختلفي كه در منزل مورد استفاده قرار مي گيرد، ميبايستي در مكانهايي قرار داده شود كه فرد آسيب ديده به راحتي به آن دسترسي پيدا كند. عضو معلول خانواده بايد تشويق شود تا در امور منزل مشاركت كند. او مي تواند با كمكهاي فكري خود،‌ حلال بسياري از مشكلات باشد. ما مي توانيم در كارها با او مشورت كنيم تا حس ارزشمندي را در وي تقويت نماييم.

حمايت و مراقبت صرف از فرد معلول ضايعه نخاعي كار صحيحي نيست. شخص آسيب ديده مي بايستي ضمن بهره مندي از كمك اطرافيان، به تدريج بياموزد كه كارهاي شخصي خود را حدالامكان بطور مستقل انجام دهد. در غير اين صورت به موجود پرتوقعي بدل ميشود كه ديگران را دائما” در خدمت نيازهاي خود مي بيند. اين واقعيت را بايد براي فرد آسيب ديده روشن كنيم كه اطرافيان او داراي تواناييهاي محدودي هستند و تنها مي توانند بخشي از نيازهاي وي را برآورده  سازند. ضمن آنكه خود او نيز بايد مسئوليتهايي را در قبال اطرافيان خويش بپذيرد.

علاوه بر آنچه گفته شد، نكات ديگري نيز وجود دارد كه رعايت آنها از سوي مربيان و خانواده‌هاي افراد ضايعه نخاعي مي تواند سازگاري رواني را در اين گروه از آسيب ديدگان تسهيل نمايد كه اهم آنها عبارتند از :

1-كمك به افراد معلول و خانواده‌هاي آنان در برقراري ارتباط با تيم توانبخشي و سرعت بخشيدن به حل مشكلات آنان به ويژه در نخستين ماههاي پس از آسيب ديدگي.

2-كمك به اين گروه از معلولان در دستيابي به موقع به وسائل كمك توانبخشي و آشنايي دقيق آنان با نحوه استفاده از اين وسائل.

3-تشكيل كانونهاي ارتباطي ميان خانواده‌هاي افراد ضايعه نخاعي و افزايش پيوندهاي عاطفي و اجتماعي ميان آنها .

4-تشويق اين دسته از معلولان به انجام فعاليتهاي مورد علاقه و درگير ساختن ذهن آنان با تجارب موفقيت آميز.

5-تشكيل كلاسهاي آموزش مهارتهاي زندگي براي افراد آسيب ديده و خانواده‌هاي آنان به منظور افزايش مهارتهاي شناختي آنان در برخورد با مسائل اجتماعي، فائق آمدن بر اضطراب و نگراني و افزايش قدرت حل مساله در اين گروه از توانخواهان.

6-مناسب سازي محيطهاي شغلي افراد معلول ضايعه نخاعي اعم از رفع موانع محيطي و تغيير فضاي فيزيكي محيط كار متناسب با نيازهاي اين اشخاص.

7-درنظر داشتن مدت زمان معين در حين ساعات كار به منظور استراحت و تجديد قوا اين دسته از شاغلان.

8-فراهم كردن امكانات لازم جهت بهره مندي اين گروه از معلولان از خدمات بيمه‌اي به ويژه در زمينه تهيه وسايل كمك توانبخشي و استفاده از يارانه‌هاي دولتي در اين خصوص.

****

منبع : مقاله " اصول سازگاري با معلوليت در افراد معلول ضايعه نخاعي و خانواده‌هاي آنان " -تهيه کنندگان : فاطمه قميشی ، حمدالله  خواجه حسينی  با همکاری  انجمن  ضايعات  نخاعی استان  تهران   

بازگشت به صفحه اصلی  

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد