پوکی استخوان و ضايعه نخاعی

   

   
   

www.isaarsci.ir

   

 

 

 

 

استئوپروزيس يا پوکی استخوان، شرايطی است که در آن تراکم بافت استخوانی ( يابه عبارتی تراکم مواد معدنی استخوان ) کاهش پيدا می کند. اصطلاح " استئو " به معنی استخوان و " پروزيس " به معنی اسفنج است و درواقع داخل استخوان های مبتلا به استئوپروز دقيقا" به شکل یک اسفنج ديده می شود.

استئوپروزيس همزمان با افزايش سن تقريبا"در تمام افراد بوجود می آيد. ما از این جهت در مورد پوکی استخوان احساس نگرانی می کنيم ،که استخوانهای مبتلا به استئوپروز ضعيفتر و شکننده می شوند
 ( به علت اينکه دراستئوپروز حفره های استخوانی بزرگتر از حد طبيعی هستند )، در نتيجه برای شکستن مستعدتر می گردند.

 عواملی که برای پوکی استخوان، عامل خطر محسوب می شوند. عبارتند از :

·         نشستن بیش ازحدو عدم تحرک در جريان زندگی روزانه

·         لاغر بودن

·         سوء تغذيه

·         ديابت

·         مصرف سيگار

·         کم بودن ميزان ويتامين D و کلسيم در رژيم غذائی

·         داشتن پوست روشن يا موهای بور

·         مصرف بيش از حد کافئين

علاوه بر اين موارد، خود ضايعه نخاعی نیز يک عامل خطر برای پوکی استخوان به حساب می آيد. ما می دانيم که بلافاصله بعد از آسيب نخاعی، و با گذشت زمان توده استخوانی، تجزيه و يا از درون استخوان دفع می شوند. يعنی در واقع کلسيمی که ابتدا درون استخوان ها بوده مجددا"تجزيه شده و يا به داخل خون برمی گردد و بعد از آن از طريق ادرار دفع می شود.

با وجود اينکه ما نمی توانيم کاهش تراکم استخوانی را در طول ماهها از طريق عکسبرداری با اشعه ايکس مشاهده کنيم، ولی می دانيم که اين پديده اتفاق می افتد . ما می توانيم مقدار کلسيم و يا ساير ترکيبات شيميائی تجزيه شده که وارد خون می گردند را بعد از مدت کوتاهی پس از آسيب نخاعی اندازه گيری نمائيم. اين کاهش توده استخوانی طی 3 الی 12 ماه اول بعد از ضايعه نخاعی به بیشترین حدخودمی رسد،ولی حتی بعد از آن هم تا چندين سال ادامه پيدا می کند. اين مسئله بدين معنی است که اگر کسی ضايعه نخاعی داشته باشد صرف نظر از سن او، به احتمال خيلی زياد، درجاتی از پوکی استخوان را دارد.

 خوشبختانه، تنها بخاطر استئوپروز، شما دچار شکستگی استخوان نخواهيد شد. بطوری که فقط در حدود 6% از افراد نخاعی دچار شکستگی های حاصل از پوکی استخوانها می شوند. اين مقدار ممکن است زياد به نظر برسد ولی از نظر آماری،احتمالات طوری هستند که همواره به نفع شما خواهدبود.

پوکی استخوان معمولا"باعث شکستن استخوانهای پاها می شود و اکثرشکستگی ها نیزدر اطراف زانوها و اغلب هم  خيلی راحت و حتی تقريبا" بدون هيچ علتی اتفاق می افتند. بسياری از افراد شکستگی استخوان های خود را،در حين انجام برخی از حرکات ( نظير حرکات کششی )یا بعد از افتادن های بسيار کوچک و يا حتی بدنبال يک اسپاسم ناجور گزارش کرده اند.  

با وجود اينکه ما کاملا" علل پوکی استخوان را نمی شناسیم، ولی می دانيم که فعاليت بدنی برروی آن نقش اساسی دارد. وقتی که شما تمرينات ورزشی انجام می دهيد، ماهيچه های روی استخوانها حرکت می کنند. اين مسئله باعث می گردد که استخوانها قويتر شوند. بعد از ضايعه نخاعی، بعضی از عضلات بدن به دليل فلج شدن ديگر قادر نيستند که بطور مناسب نقش خود را انجام دهند و به همين دليل،نمی توانند برروی استخوانها کشش پيدا کنند و آنها را قوی نگه دارند. بنابراين، به احتمال خيلی زياد کاهش توده استخوانی در مناطقی که مبتلا به فلج شده اند، به وجود می آيد. برای مثال اگر شما مبتلا به پاراپلژی باشيد استخوانهای دستان شما قويتر از استخوانهای پاهايتان خواهند بود. حتی استخوانهای ستون فقرات نیز قويتر هستند،بطوری که وضعيت بدن شما را در حالت نشسته حفظ می کنند. چنانچه ضايعه شما، تتراپلژی ( يا کوآدری پلژی ) باشد، به احتمال قوی کاهش توده استخوانی در پاهای شما وجود خواهد داشت. همچنين احتمالا" اين کاهش تراکم استخوانی در دستان و ستون فقرات شما نيز وجود دارد.

متاسفانه، ما هنوز قادر نيستيم استئوپروزيس را درمان کنيم و با وجود اينکه در مورد روشهای درمانی و داروهای پيشگيری کننده از وقوع پوکی استخوان فعاليتهای زيادی انجام شده ولی درمانهای مناسبی برای برگشت توده استخوانی به حالت اوليه ای که قبلا" داشته، پيدا نشده است. با این حال بهترين توصيه هايی که برای پيشگيری از افت فزاينده توده استخوانی ارائه شده اند و شما نیز می توانيد متناسب با توان خود آنها را انجام دهيد،به قرار زيرند:

·         مصرف سيگار را متوقف کنيد.

·         مصرف نوشیدنیهای کافئين دار را خيلی محدود نمائيد.

·         به انجام حرکات بدنی بصورت فعاليتهای جسمی و يا تمرينات ورزشی بپردازيد.

·         اگر شما زن هستيد و در  مرحله بعد از يائسگی قرار داريد جهت استفاده از مکمل های استروژن با پزشک خود مشورت نمائيد.

·     يک رژيم غذائی مناسب حاوی مقدارکلسيم توصيه شده (ازجمله  فرآورده های لبنی نظير شير و پنير و يا غذاهايی مثل حبوبات) و ويتامين D ( که در تخم مرغ يافت می شوند و يا به شکل مصرف مکمل های و يتامين ) مصرف نمائيد.

·     ويتامين D مورد نياز بدن را با قرار گرفتن در محيط بيرون و در معرض نور خورشيد و يا از طريق منابعی مختلف که در رژيم غذائی مانند ويتامين D موجود در شير ، ماهی های چرب و روغن ماهی و سبزيجات برگداروجوددارند، تامين کنيد.

جهت بررسی ميزان پوکی استخوان، پزشکتان می تواند برای شما عکسبرداری های خاص اشعه ايکس نظير DEXA يا CAT اسکن درخواست نمايد. چنانچه در مورد استئوپروز خود نگران هستيد، می توانيد بوسيله پزشکتان عوامل خطرناکی را که در بالا ذکر شد را مورد توجه قرار دهيد و اقدامات موردنیاز جهت کاهش عوامل خطر راانجام دهید. اگر درصدد استفاده از هر روش درمانی جديد هستيد و يا می خواهيد فعاليتهای جسمی و يا برنامه های ورزشی خود  مخصوصا" آن دسته از فعاليتهائی که با ايستادن و راه رفتن مرتبط هستند را انجام دهيد، حتما" قبل از شروع کار با پزشکتان مشورت نمائيد.

 ****

 منبع:مقاله " پوکی استخوان و ضايعه نخاعی " –  مترجم:مهندس عباس کاشي(ohealth2007@yahoo.com)  - انتشار : مركز ضايعات نخاعي جانبازان - مهرماه 1387 -برگرفته از :مجموعه مقالات ارتقای سطح سلامتی و پيشگيری از عوارض از طريق فعاليتهای ورزشیسایت: http://www.spinalcord.org

 

 

 

 

 

   

 

 

بازگشت به صفحه اصلی  

 

 

 

 

 

 

 

براي اطلاع از به روز رساني سايت  مشترك  شويد

 
 





Powered by WebGozar