شما به عنوان یک فردمبتلابه آسیب نخاعی،
احتمالا" نیاز دارید که درهفته های اول بعدازآسیب دیدگی ابتدا با موضوعات
فیزیوتراپی (PT) و کار درمانی (OT) آشنائی شوید. درمان شما می تواند
ازبیمارستان آغاز شده و درطول دوره بستری امور مربوط به توانبخشی بطورجدی
پیگیری گردد. همچنین امکان دارد درمان شما بعدازترخیص ازبیمارستان به صورت
سرپائی یا مراقبت در منزل ادامه پیدا کند.
فیزیوتراپی وکاردرمانی برای آن دسته ازافرادی که روزهای اولیه توانبخشی خود
راسپری می کنند،ضروری است. البته اقدامات درمانی میزان حرکت وحس شما رابه
سطح قبل از آسیب دیدگی نمی رساند،اما فیزیوتراپی و کاردرمانی ازآن جهت
ضرورت دارندکه می توانند به فرد کمک کنندتا در اجرای حرکات استقلال یافته و
حس خودرا بعدازآسیب تاحدودی مجددا" بدست آورند.
همچنین فیزیوتراپی وکاردرمانی به اندازه ای مهم هستند که فرد آسیب دیده می
تواند با کمک آنها شیوه زندگی خودرا بعدازتوانبخشی حفظ کند.این موضوع
احتمالا" با تجربه ای که او بدست می آورد ،می تواند با چالشهای زیادی همراه
باشد. اما بایددانست که تداوم خدمات فیزیوتراپی وکاردرمانی می تواند در
سرتاسرزندگی فرد،برای او بسیار مفید باشد.
فیزیوتراپی دربرابر کاردرمانی
شما می توانیدمتخصصین فیزیوتراپی وکاردرمانی که درحوزه های مختلف فعالیت می
کنندرا پیداکنید.آنهادربیمارستانها،مراکزتوانبخشی،آسایشگاهها، دانشکده ها،
خانه های بهداشت ، و مراکزتندرستی کار می کنند.
فیزیوتراپی (PT) دردرجه اول بر بهبود و بازگشت حرکات ازدست رفته اندامها
بعدازبیماری یا ضایعات ایجادشده تمرکزدارد. خدمات فیزیوتراپی با ارزیابی
توانائیهای بیمار آغازمی شود. بعدازآن یک برنامه درمانی برای پرداختن به
مقوله های خاص ازجمله درد،دامنه حرکات، تعادل بدن و توانائی جابجائی تنظیم
می گردد. پس ازاین مرحله نیز به منظوربهبود بهداشت کلی یا ایجاد استقلال
فرد روشهای مختلف فیزیوتراپی مورداستفاده قرارمی گیرند.
کاردرمانی(OT)عمدتا"برروی بهبود فعالیتهای روزمره بیماران درمنزل، محل کار
وسایرمحیط ها تمرکز دارد.خدمات کاردرمانی با
ارزیابی توانائیهای عملی بیمار ومحیط او شروع می شود.یک برنامه درمانی جهت
بهبود استقلال بیماربرای انجام کارهای روزانه ازجمله لباس پوشیدن، استحمام،
نظافت فردی وسایر فعالیتهای زندگی روزمره(ADL) تنظیم می گردد. این برنامه
درمانی می تواندبا استفاده ازوسائل کمکی یا بدون استفاده ازآنها انجام شود.
افرادنخاعی درمعرض یکسری عوارض ثانویه ازجمله
زخم بستر، اسپاسم های عضلانی و کوتاه شدن
غیرطبیعی ماهیچه ها، استخوان سازی نابجا (
HO )، درد و
غیره قراردارند. این عوارض ثانویه می توانند به صورتهای مختلف برروی
زندگی فرد تاثیرمنفی داشته باشند.ممکن است فرددر دامنه حرکات خود تغییرات
یا کاهش(ROM) را تجربه کند. امکان دارد فرددرتوانائی خود برای اجرای فعالیت
های ADL دچارمحدودیت شود.
برای مثال افرادی که دچارزخم بسترهستند، با استراحت دربستربهبود می
یابند.زمان موردنیازبرای استراحت متفاوت است. یک زخمی فشاری سطحی ممکن است
طی چندروزبهبودیابند.اما کسانی که نیازبه جراحی پوست دارنداحتمال داردلازم
باشدتاچندین ماه دربسترباقی بمانند.استراحت و کاهش دادن فعالیتها
معمولا"باعث می شودکه تااندازه ای میزان قدرت وتوانائی او برای اجرای
فعالیتهای روزمره تنزل پیداکند،بطوری که زخم روبه بهبودی برود.
فیزیوتراپی وکاردرمانی معمولا" برای کسانی که دچارزخم بسترمی شوند،ضرورت
پیدامی کند. اغلب لازم است که ارزیابی های لازم درخصوص سیستم صندلی ویلچر
فعلی فردانجام شده و بیمار و خانواده وی درمورد وضعیت استقراربدن و نحوه
کاهش فشارها آموزش ببینندو همچنین برای ارتقاء سطح استقلال فردمناسب
سازیهای لازم درمحیط انجام شود.اگر اقدامات جراحی لازم باشد،درمانگران می
توانندروشهای درمانی و آموزشهای ضروری را برای تغییرروشهای جابجائی وکاهش
نیروهای تنش زا را ارائه داده ودرنهایت سلامت پوست را حفظ کنند. درنهایت
فیزیوتراپی وکاردرمانی به همراه تداوم استراحت دربستر،به بازیابی توان بدنی
فرد وشرایط ازدست رفته او کمک خواهدکرد.
همچنین امکان دارد درصورتی که فرد اسپاسم، کوتاه شدگی عضلات واستخوان سازی
نابجا داشته باشد،با کاهش دامنه حرکات مواجه شده و محدودیت دامنه حرکات نیز
منتج به بروز مشکلاتی در جابجائی ها ومراقبتهای شخصی فرددارد.
معمولا" برای انتخاب روشهای فیزیوتراپی وکاردرمانی لازم است ازشیوه هائی
استفاده گردد که بتوانندبعدازکاهش دامنه حرکتی فرد، فعالیتهای عملی اورابه
حداکثرممکن برسانند.برای مثال برای حفظ میزان فعالیتهای روزمره، درمان
انتخابی می تواند شامل کارهائی ماننداستفاده از اسپلینت ها و اقدامات
ارتوپدی باشد ،تا بااستفاده ازآنها مفاصل محافظت شوند.همچنین درمان اسپاسم
های شدید یا جلوگیری از استخوان سازیهای نابجا می تواندبا پرداختن
به مقوله های مربوط به جابجائی ها موردرسیدگی قرارگرفته و روشهای خاصی برای
ایمنی و بهبود نحوه جابجائی ها تعیین شوند.
دردهای مزمن یکی ازمشکلات شایع در بسیاری ازافراد نخاعی محسوب می شود. برای
مثال اگرهل دادن ویلچردستی باعث ایجاددرددرشانه های شما شود،احتمال داردکه
درجابجائی های شما محدودیت ایجادنماید. همچنین درصورتی که دردمانع از انجام
فعالیتهای روزمره شود، ممکن است استقلال شما نیزکاهش پیداکند.
فیزیوتراپی وکاردرمانی می توانند درکنترل دردهای فرد مفیدباشند.ازجمله
روشهای درمان درد می توان با TENS ، کشش های گردنی، اولتراسوند، استفاده
ازگرما ورطوبت، اقدامات تداخلی( interferential current) ، استفاده از یون
رانی( استفاده از یونهای موادشیمیائی به درون بافتهای بدن به کمک جریان
برق:مترجم)، روشهای کشش، درمانهای دستی و برنامه های ورزشی اشاره کرد.
منزل افرادنخاعی یکی ازبخش
های حیاتی محیط زندگی آنها محسوب می شود. آنان پیش از ترخیص ازبخش
توانبخشی می توانند درموردموضوعات قابل دسترس بودن
منزل ،به توصیه های متخصصین فیزیوتراپی وکاردرمانی تکیه کنند.متخصصین مذبور
به منظور به حداکثررساندن ایمنی و استقلال افراد، عموما" برتغییرات اساسی
درمنزل وهمچنین تجهیزات کمکی توصیه می نمایند.همچنین بیماران نخاعی می
تواننددررابطه با جابجاشدن خودبه یک محل جدید، برای ارزیابی مقوله قابلیت
دسترسی محیط بایک متخصص فیزیوتراپی یا کاردرمانی مشورت نمایند.
ویلچر نیزازاین جهت مهم است که خیلی از افراد نخاعی برای جابجائی خودبه آن
متکی هستند. میانگین عمریک ویلچرمعمولا" بین 5 تا 7 سال است. درهرحال، اکثر
آنها را می توان بین 5 تا 7 سال عوض کرد. فن آوری ها درمورد ویلچرها
دائما"درحال توسعه وبهبود هستند،ازاین رو وضعیت جابجائی شما نیزلازم است که
تغییرپیداکند.همچنین وزن و وضعیت استقرارشما نیز می
تواندتغییرپیداکند،بنابراین به منظورپیشگیری اززخمهای فشاری صندلی شما هم
بایدمتناسب با تغییرات ایجادشده نیازبه تغییرخواهدداشت.
بطورکلی وقتی که شما درنظردارید یک ویلچرجدیدتهیه کنید، بایستی بوسیله
پزشک، به یک متخصص فیزیوتراپی یا کاردرمانی معرفی شوید.این متخصصین می
توانند نیازهای شمارا برآوردنموده و بفهمندکه چه نوع ویلچری با نیازهای شما
متناسب خواهدبود. سپس آنها با همکاری پزشک شما و فروشندگان ،سعی می کنند
ویلچرمناسب رابرای شما تعیین کنند. همچنین متخصصان مذکور قادرندبرای
پیشگیری اززخمهای فشاری به تمامی مقوله های مربوط به صندلی بپردازند.
خودروی افرادنیز بخش دیگری از محیط زندگی آنان محسوب می شود. تکنولوژی ها
وتجهیزات مربوط به رانندگی دائما"درحال تغییرهستند. متخصصینی از رشته های
فیزیوتراپی وکاردرمانی درزمینه رانندگی وجودارندکه می توانند درزمینه
پیشرفتهای حاصله دراین بخش، افرادرایاری کنند. این متخصصین قادرند نیازهای
شمارابرآوردنموده و به شماکمک کنندتا ازتجهیزات مناسبی درخودروی خودتان
استفاده نمائید.اگر شما ویلچرخودراازنوع دستی به نوع برقی تبدیل کنید، یک
متخصص می تواند به شما کمک کندتا تعیین نمائید آیا این کار برای رانندگی و
یا جابجاشدن به روی صندلی راننده بهترخواهدبودیاخیر.
هرکسی با مسائل پیری مواجه خواهدشد. سالمندی برروی کل بدن ازجمله سلامتی
قلب وعروق، دستگاه تنفسی، ماهیچه ها ومفاصل بدن، و سایر جنبه های سلامتی
افرادتاثیر گذاراست.
مسائل سالمندی اغلب با مشکلات خاص زندگی افرادنخاعی آمیخته می شود. میزان
فشارخون و ضربان قلب معمولا" تحت تاثیرضایعه نخاعی قرارمی گیرند .امکان
دارد برروی کنترل ماهیچه های تنفسی افرادهم تاثیر گذاشته وباعث تضعیف
دستگاه تنفسی ، کاهش ظرفیت های ریوی و افزایش
احتقان آن گردد.درنتیجه توان حرکتی فرد را مختل نماید. موضوع سالمندی باعث
می شودکه پوست این افراد هم بیشتردرمعرض خطرقرارگیرند،بطوری که باافزایش سن
،پوست حالت ضعیف تر، نحیف تر و قابلیت ارتجاعی بیشتری پیدا می کند.
معمولا"دردشانه بعدازگذشت سالها از فعالیتهای تکراری ماهیچه ها ومفاصل
واستفاده بیش ازحدآنان به دلیل هل دادن ویلچر درطولانی مدت دچاردردمی
گردد.اکثر این مقوله ها منجربه کاهش استقلال فردخواهدشد.
افرادنخاعی می توانند باافزایش سن خود ازخدمات فیزیوتراپی وکاردرمانی بهره
مندشوند.یک درمانگرقادراست نیازهای این افراد راارزیابی نموده و تا اقدامات
موردنیازراتعیین کند تاازادامه فعالیتهای روزمره زندگی و توانائی حرکت فرد
اطمینان حاصل شود.برای مثال یک فیزیوتراپ یا کاردرمان می تواند به شماکمک
کندتا یک برنامه ورزشی مخصوص برای خودتان طراحی نموده وبا استفاده ازآن
سلامت قلبی وعروقی و تنفسی خودرابهبودبخشید. درنهایت بسیاری ازافراد نخاعی
نیازدارند تا دردوران سالمندی و بعد از سالها هل دادن ویلچر،ویلچر خودرابه
ویلچربرقی تبدیل کنند. با وجوداینکه بسیاری از افرادهمزمان با کاهش استقلال
خود نیز به فکرچنین تعویضی می افتند، اما این تعویض معمولا" می تواند کسانی
را که به دلیل دردخودبه استخدام سایر افرادمی پردازند،را به زندگی عادی
برگرداند. همچنین یک درمانگر می تواند با بررسی مقوله های مختلف صندلی
ازبروززخمهای فشاری جلوگیری نماید.
خلاصه
معمولا" مراجعه افراد به متخصصین فیزیوتراپی و کاردرمانی بوسیله پزشک تجویز
می شودواکثرا" خدمات آنان نیز تحت پوشش بیمه قراردارد
. درحقیقت درمانگران وپزشک شما باید با همکاری مشترک هم به شماکمک
کنندتا به اهداف توانبخشی موردنظر تان برسید.
افرادی که به تازگی آسیب نخاعی پیداکرده اند،معمولا" به خدمات فیزیوتراپی
وکاردرمانی نیازمندهستند. ولی علاوه بر توانبخشیهای اولیه باید اقدامات
مشابهی نیزانجام شود. این مقاله اشاره مختصری به شرایطی داشته که درآن شما
می توانیدازخدمات فیزیوتراپی وکاردرمانی بهره مندشوید.اما اگر شما هم
درنظردارید از مزایای فیزیوتراپی وکاردرمانی نفع ببرید، فقط بایداز پزشک
خود بخواهید.
****
منبع: مقاله "
مزایای فیزیوتراپی و کاردرمانی درحین توانبخشی افرادنخاعی
" -مترجم: مهندس عباس كاشي
- (ohealth2007@yahoo.com) - انتشار : مركز ضايعات نخاعي جانبازان -آذر ماه
1388 - برگرفته از سایت : http://www.spinalcord.uab.edu نشریه: Pushin'
On.
