این آزمون معمولاً در کودکان برای بررسی مثانه وسیستم ادراری تحتانی با استفاده ازاشعه ایکس و فلوروسکوپی وماده حاجب انجام می شود.

رادیوگرافی یک آزمون پزشکی غیرتهاجمی است که به پزشک درتشخیص ودرمان بیماریها کمک می کند.تصویر به دست آمده با اشعه ایکس،مستلزم درمعرض تابش قرار دادن یک قسمت از بدن به میزان کمی ازتابش یونیزان برای تولید تصاویر داخل بدن است.اشعه ایکس قدیمی ترین ومعمول ترین روش تصویربرداری پزشکی است.

فلوروسکوپی رویت اندام های داخلی در حال حرکت را امکان پذیر می سازد.هنگام پروخالی شدن مثانه رادیولوژیست با استفاده ازفلوروسکوپی قادر به دیدن وارزیابی آناتومی وعملکرد مثانه ودستگاه ادراری تحتانی می باشد.

آزمون VCUG رادیولوژیست،پزشک متخصص آموزش دیده درامر نظارت وتفسیر آزمون های رادیولوژی ،را در جهت نمایان ساختن آب نرمالی های مربوط به جریان ادرار دستگاه ادراری یاری می دهد.این آزمون اغلب بعدازعفونت دستگاه ادراری برای تعیین شرایط وتشخیص بیماریهایی ازقبیل رفلاکس مثانه به حالب(VU)درخواست می شود.

رفلاکس VU:ادرار تولید شده درکلیه از طریق حالب ها به مثانه می رود.موقع پرشدن مثانه یک مکانیسم دریچه ای ازبرگشت ادرار به بالا وداخل کلیه ها جلوگیری می کند.ادرار مثانه رااز طریق مجرای ادراری ترک کرده ودر طول ادرار کردن ازبدن حذف می شود.

دربرخی از کودکان ، آبنرمالی واقع در دریچه یا حالب اجازه بازگشت جریان ،به ادرار می دهد؛درموارد خفیف ادرار به قسمت تحتانی حالب باز میگردد ودر موارد شدید ادرار به کلیه برگشت داده می شود وباعث متورم شدن آن یعنی هیدرونفروز می شود.معمولاً این شرایط حالت مادرزادی دارند.موارد دیگری که باعث رفلاکس می شوند شامل؛انسداد مثانه،تخلیه ناکامل مثانه،عفونت های دستگاه ادراری، ادرار غیر طبیعی همراه بافشار بالای داخل مثانه،عفونت دستگاه ادراری ممکن است تنها علایم این بیماری باشد.

اگر بیمار ازداروی خاص استفاده می کند ویا به ماده حاجب حساسیت دارد ،پزشک را در جریان قرار دهید.همچنین پزشک رادر جریان بیماریهای اخیر ویا شرایط پزشکی ودرمانی دیگر بگذارید.

این روش با استفاده از اشعه X انجام می شودوچون اشیای فلزی روی تصویر تاثیر می گذارد، لازم است ازپوشیدن لباس های زیپ دار ویا گیره دار خودداری شود.به جای گیره می توان از نوار چسبان استفاده کرد.

این آزمون آمادگی خاصی لازم ندارد.به بچه های بزرگتر ممکن است درطول آزمون گان پوشانیده شود.ضمن اینکه جواهر آلات وعینک باید در آورده شوند.داروهای مسکن به ندرت درطول آزمون ممکن است استفاده شود.

تجهیزات استفاده شده برای این آزمون ترکیبی از تخت رادیوگرافی ، تیوب اشعه X وتلویزیون شبیه به مانیتور است که همگی دراتاق آزمون ویا درنزدیکی آن قرار دارند.

زمانی که تصاویر نمایشی به صورت واقعی (REAL TIME) هستند،فلوروسکوپی نامیده می شوند.تشدید کننده تصویر بالای تخت بیمار قرار گرفته است.تشدید کننده تصویر قسمتی از دستگاه است که باعث تبدیل اشعه X به تصویر ویدویی می شود.نمایش تصاویرساکن به صورت عکس است که هم به صورت الکترونیکی وهم روی فیلم می توان آنرا مشاهده کرد.

یک کاتتر قابل انعطاف ،لوله پلاستیکی میان تهی، درجهت پرکردن مثانه با ماده حاجب محلول درآب به کار می رود.

اشعه X شکلی از تابش شبیه نور یا امواج رادیویی است،که به سمت بدن می تابد و نواحی مختلف بدن به درجات متفاوت اشعه X راجذب می کنند.وتصویر روی فیلم فوتوگرافی یایک صفحه مخصوص ثبت می شود.

درفلوروسکوپی ازپرتو اشعه پیوسته برای ایجاد سکانسی از تصاویر برروی صفحه فلوروسنت یا مانیتورشبیه به تلویزیون استفاده می شود.

هنگامی که از ماده حاجب استفاده می شود نواحی مورد آزمون به صورت سفید به طور واضح مشاهده می شوند.این تکنیک اختصاصی اشعه X ،این امکان را برای پزشک جهت رویت ارگان های داخلی در حال حرکت فراهم می کند در همان حال تصاویر گرفته می شوند وبه صورت فیلم یا الکترونیکی بر روی کامپیوترذخیره می گردند.

تا به امروز تصاویر اشعه X روی صفحه سخت فیلم گرفته می شدند(شبیه فیلم فیلم فوتوگرافی منفی)،امروزه بیشتر تصاویر به صورت فایل های دیجیتال وبه طور الکترونیکی ذخیره می شوند.

این آزمون معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود.تکنولوژیست با پوزیشن دهی بیمار روی تخت، آزمون را شروع می کند.نوزادان وکودکان برای بی حرکت ماندن ممکن است با نوار یا باند ثابت نگه داشته شوند.سپس از مثانه تصویربرداری می شود.

بعد ازتمیز کردن ناحیه تناسلی کاتتر از میان مجرای ادراری به داخل مثانه عبور داده می شود.یورترا مجرایی است که ادرار را از مثانه به بیرون بدن هدایت می کند.مثانه با ماده حاجب پر می شود سپس کاتتر عقب کشیده شده وخارج می گردد.

رادیولوژیست ویا تکنولوژیست پرشدن مثانه وهمچنین هرگونه برگشت مایع به کلیه ها راازطریق مانیتور فلوروسکوپی مشاهده می کند.چند تصویر در همان موقع از مثانه ومجرای ادراری گرفته شده سپس مثانه بیمار خالی می شود.تصویر موقع تخلیه ادرار-حین ادرار- آخرین تصویر می باشد.

زمان تصویر برداری برای کاهش تارشدگی تصویر باید نفس خود رابه مدت چند ثانیه نگه دارید.درضمن زمان تصویربرداری،تکنولوژیست به اتاق کنتر ل یا به پشت دیوار جهت مدیریت وکنترل دستگاه مراجعه می کند.زمانی که آزمون به طور کامل انجام شد ممکن است ازشما تقاضا شود تا زمان تایید تصاویر گرفته شده منتظر بمانید.این آزمون معمولاً 30 دقیقه طول می کشد.

این آزمون (VCUG) یک روش بی درد است گرچه ممکن است بچه های کوچکتر(خردسالان) زمان فیکساسیون وبی حرکتی کمی بترسند وموقع استفاده محلول ضد عفونی جهت تمیز کردن وآماده نمودن برای تعبیه کاتتر،کودک ممکن است احساس سردی بهش دست بدهد.

دربرخی از کودکان موقع تعبیه کاتتر وپرشدن مثانه با ماده حاجب یک احساس ناراحتی ملایمی مشاهده شده است.

والدینی که جهت آرامش کودک زمان تصویربرداری دراتاق باقی می مانند باید اپرون(روپوش سربی) بپوشند تا ازتابش اشعه درامان بمانند.

رادیولوژیست –پزشک متخصص تعلیم دیده در امر نظارت وتفسیر آزمون های رادیولوژی- تصاویر را تجزیه وتحلیل کرده وگزارش امضا شده ای به پزشک معالج اولیه شما یا پزشک ارجاع دهنده می فرستد که پزشک شما نتایج آزمون رابا شما درمیان خواهد گذاشت.

مزایا:

VCUG - می تواند برای تشخیص ودرمان دستگاه ادراری ودرنتیجه درجلوگیری ازتخریب کلیه ها تصاویر بااطلاعات بالا وباارزش وباجزییات بالارابه پزشک ارایه دهد.

- این آزمون یک روش تهاجمی خفیف با عوارض نسبتاًاندک است.

VCUG - اغلب می تواند اطلاعات کافی برای هدایت درمان بیمار با تجویزدارو واجتناب از روشهای تهاجمی چون جراحی ارایه بدهد.

- این روش سریع وبی درد وکم هزینه تر از روش های دیگری چون سی تی اسکن و MRI است.

- بعد از انجام آزمون هیچ گونه تابشی از اشعه X دربدن بیمار باقی نمی ماند.

- معمولاً اشعه X مورد استفاده در آزمون های تشخیصی هیچ عوارضی در بر ندارد.

- همیشه یک احتمال اندکی از ایجاد سرطان ناشی از تابش زیاد اشعه وجود داردمعهذا فایده تشخیص صحیح به خطر آن می چربد.
- دز تابش موثر این روش برای بچه های 10-5 ساله درحدود 6/1 میلی سیورت است که معادل تابش زمینه ای است که فرد به طور متوسط در مدت 6ماه آنرا دریافت می کند.دز تابش موثر این روش برای بچه های نوزادان درحدود 8/0 میلی سیورت است که معادل تابش زمینه ای است که فرد به طور متوسط در مدت 3ماه آنرا دریافت می کند.

نکته ای چند دررابطه با کاهش تابش اشعه:باید مواظب بود درطول آزمون اشعه X کمترین میزان تابش به بیمار برسد ضمن اینکه تصویر به دست آمده باید کیفیت مناسب جهت ارزیابی رادارا باشد.

کمیته حفاظت ملی وبین المللی دربرابر اشعه به طور مستمر مطالعات تکنیکی را توسط متخصصین این حرفه مورد ارزیابی قرار می دهد.میزان تابش اشعه های پراکنده باید با فیلتراسیون مناسب کنترل شده وبه حداقل برسد.درکار با اشعه این اطمینان باید داده شود که قسمت هایی از بدن که از آن تصویر تهیه نمی شود کمترین میزان اشعه را دریافت کند.

این آزمون نمی تواند در مواردی چون انسداد جریان ادرار از کلیه ها مورد ارزیابی قرار گیرد. در موارد مشکوک به این گونه انسداد ، آزمون های اضافی نیز الزامی است.همچنین در موارد عفونت فعال بدن، عفونت حاد ادراری وعفونت درمان نشده وجود دارد، این آزمون نباید انجام شود.

 

****