|
گروه آموزشي ارگونومي در دانشگاه علوم
بهزيستي و توانبخشي،
در سال 1381
تاسیس شد و خوشبختانه با پيگيري هاي فراوانِ مسئولين، در
مهر ماه سال 1387 به
صورت رسمي براي اولين بار
در كشور، اقدام به پذيرش دانشجو در رشتۀ
ارگونومي، در مقطع كارشناسي ارشد نمود و هم
اکنون نیز پذیرای دانشجویان دوره های سوم و
چهارم مربوطه می باشد.
اين گروه، با برخورداري از کادر علمی-پژوهشی
فعال، منابع متنوع آموزشي، و نیز تجهيزات
پيشرفتۀ آزمايشگاهي نظيرِ:
• Motion Analysis System
• Force Plate
• Environmental Ergonomics Assessment Kits
• Cardiopulmonary Exercise Testing System
• Electromyography
• ….
در حال ارائه خدمات متنوع در زمينۀ دانش
ارگونومي بوده، که تحت عناوین زیر قابل تقسیم
بندی می باشند:
1) آموزش
• طراحي و اجراي دورۀ آموزشي كارشناسي ارشد
ارگونومي
• آموزش تخصصي نمايندگان سازمان
ها و صنايع
2) پژوهش
• طراحي و اجراي پروژه‌هاي مختلف ارگونوميك
• تجزيه و تحليل داده‌هاي مطالعات ارگونوميك
• اجراء پروژه هاي تحقيقاتي مشترك با گروه هاي
علميِ داخل و خارج از دانشگاه
3) خدمات رساني
• ارگونومي و طراحي
مشاوره در طراحي محصولات، سيستم ها و محيط
هايِ كاري
ارزيابي كاربرد پذیریي (Usability
Assessment)
طراحي همه گير Inclusive Design
طراحي کاربر محور User Centered Design
طراحي و انجام مطالعات آنتروپومتريك
• ايمني و سلامتِ شغلي و سازماني
ارزيابي، راهنمائي، و آموزش در برنامه هاي
ايمني و سلامت كاري
ارائه مشاوره و آموزش در مديريت غيبت كاري،
و رضايت شغليِ كاركنان
ارزيابي و جلوگيري از استرس، و آسيب ها و
بيماري هاي ناشي از كار
ارگونومی،
به بیان ساده فناوری و دانشی است که نیازها،
توانائی ها و محدودیتهای جسمی و ذهنی انسان را
کانونِ اصلی طراحیِ محصولاتِ مورد استفاده،
مشاغل و محیط اطراف او قرار می دهد، تا ضمن
تأمین آسایش، سلامت و ایمنی، موجب افزایش
کارائی و بهره وري او گردد. دانش ارگونومی (که
مهندسی فاکتور های انسانی نیز نامیده می شود)،
پنجاهمین سالگرد تولد خود را در سال ۱۹۹۹
میلادی جشن گرفت، با این وجود، مطالعۀ اثر
متقابل انسان و محیط کارش، در مکتوبات اوایل
قرن شانزدهم میلادی نیز دیده می شود. اما
همان
طور که اشاره گردید، کمی بیش از نیم قرنِ
پیش، زمانی که در جنگ جهانی دوم، دانشمندان،
سیستم
ها و تجهیزات پیشرفته جنگی مورد نیاز را
بدون در نظر گرفتنِ شرایط نظامیانِ استفاده
کننده طراحی کرده، و به این ترتیب موجبات
خسارات جانی و مالی سنگینی را فراهم آوردند،
ارگونومی در قالب یک دانش حائز اهمیت مطرح
گردید. با گذشت زمان این مطلب آشکارتر گشت که
افزایش کارائی و ایمنیِ محصولات و سیستم
ها،
منوط به در نظر گرفتن طیف وسیعی از عوامل
محیطی و انسانی است، كه نهايتاً این آگاهی،
دانش ارگونومی را در طول سالیان به جایگاه
امروزی خود سوق داده است. ارگونومی به عنوان
یک دانش نو پا، تکیه بر تحقیقاتِ انجام گرفته
در بستر علومی نظیر روانشناسی، فیزیولوژی،
آناتومی، بیومکانیک، طراحی و آنتروپومتری دارد.
به همین دلیل، امروزه شاهد مشارکت و تعامل طیف
گسترده ای از تخصص ها، به طور مثال مهندسی
صنایع، طراحی صنعتی، مهندسی ایمنی، شاخه های
مختلف علوم پزشکی و پیرا پزشکی، همچنین
روانشناسی و معماری، در پیشرفت و گسترش روز
افزون این دانش هستیم.
به طور کلی، بررسی دقیقِ فعالیت
های جسمی و
ذهنی انسان بر اساس ارتباط او با محیط، زمینه
ساز اصلی تمامی مطالعات ارگونومیک می باشد. بر
این اساس حیطه های تخصصی در بستر این علم را
می توان به شرح زیر تعریف نمود :
ارگونومیِ فیزیکی، که عموماٌ تمرکز بر خصوصیات
بیومکانیک، آناتومیک، فیزیولوژیك و
آنتروپومتریکِ انسان دارد. این شاخه از دانش
ارگونومی همچنین تأثیر عوامل فیزیکیِ محیطی (مانند
گرما، نور، صدا و لرزش) را بر کارائی و عملکردِ
افراد، مورد بررسی قرار می دهد. مشارکت در
طراحیِ محیط های کاریِ اداری و صنعتی، همچنین
محصولات و لوازم مورد استفاده افراد جامعه، از
جمله پروژه های مرتبط با این شاخه می باشند.
از طرف دیگر، ارگونومی شناختي اساساٌ متمرکز
بر فرایندهای ذهنی و فعالیتهای مغزی انسان از
قبیل حافظه، درک و استدلال، در پیرامون موضوع
اثر متقابل انسان و محیط می باشد. متخصصینِ
این شاخه در زمینه طراحی وب سایتها و نرم
افزارها، پیشگیری و کاهش استرس، و افزایش
بازدهی ذهنی افراد در محیط های کاری، قادر به
ارائه مشاوره و راهکارهای ارگونومیک می باشند.
در عین حال ارگونومی سازمانی (اجتماعی) مشخصاٌ
تأکید برسازماندهیِ افراد و مشاغل جهت دستیابی
به حداکثر کارائی در یک مجموعه مشخص دارد. در
این راستا متخصصین از طریق مطالعه الگوها و
ساعت های کاری، چیدمانِ کارکنان در تیم ها و
گروه های زیر مجموعه یک سیستم و عواملی از این
قبیل، نسبت به تغییرات مورد نیاز پیشنهاداتِ
خود را ارائه می دهند.
و نهایتاٌ ارگونومی سیستمی به عنوان موفق ترین
روشِ تحلیل، طراحی و ارزیابی، سه شاخۀ فیزیکی،
شناختي، و سازمانیِ دانش ارگونومی را به صورت
یکپارچه و هماهنگ در اختیار می گیرد. البته در
سالهای اخیر زیر شاخه های دیگری چون ارگونومیِ
قانونی، ورزشی، تفریحی، توانبخشی و غیره در
بستر دانش ارگونومی تعریف و زمینه ساز انجام
تحقیقاتِ گسترده بوده اند.
به دلیل لزوم ارتباط دانش ارگونومی با شرایط و
دنیای واقعی، درک یافته هایِ این علم و موارد
کاربردِ عملیِ آنها، منوط به شناخت زمینه های
حضور آن در جامعه می باشد.
ارگونومی در دنیای اولویت های مالی، هم در سطح
تجاری (به طور مثال فشار ناشی از سهام داران،
و یا نرخ بازگشت مالی در یک سرمایه گزاری)، و
هم در سطح اجتماعی ( مثلاٌ چگونگی اولویت بندی
زمینه های گوناگون مانند بهداشت، آموزش و یا
دفاع جهت اختصاص بودجه)، مورد استفاده
کارشناسان مربوطه قرار می گیرد.
زمینه فنی نیز یقیناٌ به دلیل رشد سریع
تکنولوژی و پیچیدگیِ سیستم ها، دارای اهمیت
شایان است. در این رابطه، مشارکت فعال
کارشناسانِ دانش ارگونومی در طراحی مواردی
نظیر اتاقهای کنترل، کامپیوترها، سیستمهای حمل
و نقل، و محیط های مجازی مورد نیاز است. از
طرف دیگر، گسترش مقرراتِ ایمنی و سلامتی در
جهان، و طبعاٌ افزایش شکایات در زمینۀ صدمات و
خساراتِ جانی، حضور ارگونومی در زمینه قانونی
را نیز پر رنگ تر می نماید.
به بیان کلی، ارگونومی یعنی تناسب، تناسبِ بین
انسانها و کارهائی که انجام می دهند، لوازمی
که استفاده می کنند، و محیطی که در آن کار،
زندگی و مسافرت می کنند. اگر چنین تناسبی حاصل
شود، استرس وارد بر افراد کاهش یافته، آسایش
بیشتری پیدا می کنند، و در نتیجه، کار خود را
سریعتر، آسانتر، و با اشتباهِ کمتر انجام
خواهند داد.
علاقمندان جهت
کسب اطلاعات بیشتر و
تبادل نظر می توانند با نماینده
گروه آقای مهندس اسکویی زاده از طریق
شماره تلفن همراه 09194448556
تماس برقرار نمایند.
|
